TRADHTI E LARTË (Cili është rekordi që theu Eva)

Vepror Hasani

TRADHTI E LARTË

(Cili është rekordi që theu Eva)

Po t’i besojmë Biblës, (dhe s'ka arsye që të mos i besojmë; këtu janë dakord Jahudinj, të Krishterë e Muhumedanë), Perëndia në krye bëri Adamin; pastaj, me marifet, si një kirurg i mbaruar, hoqi një brinjë prej Adamit dhe nxori Evën. Dhe kështu doli femra në botë; prej brinjës së burrit!

Pasi duall në botë Adami dhe Eva, u paraqitën përpara Zotit lakuriq (se atëherë s’kishin dalë stofrat Engleze), dhe i thanë:
- Tani ç’të bëjmë? Cili është qëllimi i jetës?

Zoti iu mbajti një fjalim (në gjuhën Jahudiçe) dhe midis të tjerave u tha:
- Këtu në Parajsë, i kini të gjitha të mirat, bota ka nevojë për njerëz, prandaj filloni ta shtoni; pillni djem e çupa; vetëm, mos hani nga pema e mallkuar; se ay që do t’i shmanget porosisë sonë quhet tradhtar dhe i mallkuar. Adami dhe Eva ulën kokën dhe me respekt u larguan

Këto ngjanë në ditën e parë të krijimit të njeriut, por Eva nuk e mbajti fjalën; kurioze prej natyre vajti dhe hëngri nga pema e helmuar; një ëngjëll e pa dhe vrapoi te Zoti duke i thënë:
- Zot, gruaja të tradhtoi, hëngri nga pem’ e mallkuar e pashë që po fjalosej në inimitet me gjarprin; sigurisht i vuri brirë Adamit të gjorë

Dhe Zoti i vrenjtur, ngriti dorën dhe bërtiti:
- Grua e mallkuar; gjashtë orë pas daljes në botë, tradhëtove burrin tënd; u bashkove me lanetin; shporru që këtej

Eva, ashtu siç ish lakuriq, mori lanetin prej krahu dhe zbritën në botë; pas ca vjet, bota filloj të shtohet!

Njerëzit u shumëzuan pa e ditur se ishin bijt e një gruaje që kish tradhëtuar burrin e saj, më von e muarr vesh. Sa për Adhamin, (i shkreti do të jetë mplakur tani) ay, mbeti në parajsë si gjysm' i ve; një grua e hodhi në gjirin e dëshpërimit

Tradhëtia e naltë me të cilën filloi bota, vazhdon; shumë gra tradhtojnë burrat e tyre; por s'ka bërë vaki që, një grua, gjashtë orë pas lindjes së saj; të tradhëtonjë burrin; Eva theu një rekord.
Këshu thotë Bibla; dhe bibla është një libër e shenjtë.

Gazeta “Rilindja” 1934. Nr.1.

-------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------

Shën Niketa i Dardanisë: Autori i Himnit "Te Deum" Simbol i Krishtërimit Katolik - Botëror.

Shën Niketa i Dardanisë

---

Në kohën kur nuk ishte ky kufi që është sot, e që Dardani i thoshin deri lartë të Danubi sllavët ishin ende larg nesh . Ishte koha kur fisi nomad KashKai nuk e dinte që lagë tyre është një civilizim. Bredhësit KashKai dhe sllavët nuk e dinin që në Dardani jetonin dardanët , e ndër ta edhe Niketa .

Niketë Dardani ishte ndër të parët kompozitor i cili shkroi shumë vepra të ndryshme si ato laike dhe fetare. Niketë Dardani (340 – 414), njihet si autori i “Te Deum” hymnit bazë dhe simbol të krishterimit, ky artist nga Dardania është një nga emrat e parë të historisë kulturore të krishterimit dhe një nga themeluesit e kësaj kulture.

Dardania, me një popullsi të lashtë, më e lashtë se vetë lashtësia, me një popull me histori mbi mijëra- vjeçare, një popull me origjinalitetin e vet, mbushur me shumë shenjtorë, të cilët dhanë jetën e tyre në shërbim të njerëzimit e veçanërisht të këtij populli. Në historinë e popullit tonë mijëvjeçarë ka ngjarje e figura aq të shquara sa denjësisht mund të nderohen prej gjithë botës të krishterë apo myslimane si martirë, si të bekuar bile edhe si shenjtorë.

Shen Niketa e shkroi hymnin e përjetshëm të kishës katolike botërore Te deum Laudamus (Ty Hyj të lavdojmë). Ipeshkvi Niketa thuhet se përveç shkrimeve të tij dhe poezive në latinisht, ai shquhet në përkthimin e Biblës në gjuhën Ilire të Besëve… Te paktën qe nga fillimi i shekullit te kaluar, kur britaniku A.E. Burn botoi neCambridge(1905) monografinë “Niceta of Remessiana”, doli botërisht se ky shenjtor doli prej botes iliro-shqiptare. Vete Shën Niketa shkruan me dorën e tij: “Dardanus sum” jam dardan..

Zhvillimi i muzikës shqiptare, krahasuar me vende të tjera evropiane, ka pësuar një zhvillim jolinear të saj. Studiuesit kanë bërë ç’është e mundur për ndriçimin e rrugës së zhvillimit muzikor të përshkruar, duke nxitur kështu që të flet “koha memece” e kësaj muzike.

Thuhet se muzika, si një gjuhë universale, shfaqet tek popuj të ndryshëm, në mënyra të ndryshme, duke marrë formën e një arti muzikor të thjeshtë ose jo linear, por që kuptohet nga të gjithë.

Në Iliri arti muzikor ishte në kufirin e një gjuhe universale, nga e cila vështirë se mund të identifikohet, për shkak të mungesës së dokumenteve të drejtpërdrejta, por edhe se “Arti qytetar I vendbanimeve ilire, si pasqyrim i një shoqërie me strukturë dinamike gjithnjë më të ndërlikuar, nuk paraqet shumë unitet stilistik…”, megjithëse njësia etnike kulturore-historike ekziston.

I kemi dy rreze drite, te cilat ndriçojnë veprën e muzikantëve tanë, ndër të cilët veçojmë emrat e Niketë Dardanit (shek. IV) dhe Jan Kukuzelit (shek.XII), të dy proftërinj, njëri katolik dhe tjetri ortodoks. Muzika për një kohë shumë të gjatë, u lidh ngushtë me institucionet e kultit fetar, vend i përbashkët prej nga morën rrugë edhe veprat e para të letërsisë sonë.

Niketë Dardani, i njohur ndryshe si Niketa i Ramesianës, lindur rreth vitit 340 në Ramesianë të Dardanisë. Personalitet poliedrik, teolog, vjershëtor, muzikant, mik i afërt i Aurel Ambrason, N. Dardani emërohet në moshën 26 vjecare Ipeshkëv i Ramesianës. Vepra e tij më e njohur është himni “Te Deum Laudamos”, i përhapur në Europë më 525, dhe mbi të cilin kanë shkruar muzikë kompozitorë të tillë si G.B.Lulu, G.F.Haendel, J.S.Bach, W.A.Mozart, F.Schubert, G.Verdi, G.Mahler, etj.

Megjithatë gjenet shqiptare të krijimtarisë nuk shterruan, ato u fashitën për një kohë nga flaka e dyndjeve por pa reshtur nxorën vazhdimisht filiza të rinj. Mjafton të përmenden ketu himnografët e atij harku kohor, krijimet poetike-muzikore të Justinianit (527-565), ligjvënësit më të madh të Perandorisë Bizantine që ishte me prejardhje dardane, i cili kompozoi himnin famëmadh “0 Movoyvns Vois Kai Tojos Toi Oeov”.

Pra , sa për dijeni të gjithë atyre që nuk e dinë se ne e kemi vendi në Unesko , sepse nga ne dolën burrat e mëdhenj të fesë dhe të historisë .

Fahri Xharra
Gjakovë 16.10.17

Nata e Vitit të Ri TVSH-ja, sfidon televizionet më të mëdha të vendit - shkruan Vepror Hasani.

Nata e Vitit të Ri

TVSH-ja, sfidon televizionet më të mëdha të vendit

Nga Vepror Hasani

Ishte çelja gazmore e programit që na mbajti mbërthyer te Televizioni Shqiptar. Kontrolluam disa herë stacionet televizive më të mëdha të vendit dhe përsëri mbetëm aty. Programi kishte nisur bukur dhe me humor dhe nuk dinim çfarë do të ndodhte më pas. Dy konferencierët: “gjiganti”  Romir Zalla dhe “e vogla” Ervina Kotolloshi, e njohur si “Ponja”, personazh i interpretuar me sukses prej saj, paralajmëronin prezantim të këndshëm të spektalit. Ata të dy na kujtonin Olion dhe Stelion. Zalla njihet për finesë në humor, Kotolloshi ngjall kërshëri edhe pa folur. 

Qeshnim edhe kur ata të dy nuk kishin filluar të flisnin. Përzgjedhja e konferencierve ishte një

zgjidhje e mirë. Që në start TVSH-ja ishte disa pikë më përpara me stacionet e tjera televizive. Kamera, si padashur, na tregoi këngëtarët që merrnin pjesë: Luan Zhegu, Kozma Dushi, Valbona Halili, Eli Fara etj. Kërshëria u shtua së tepërmi. Po aktorët kush do të ishin? Prej kamerave u shfaq një pjesë e tyre: Marjana Kondi, Zyliha Miloti, Zef Deda, Zamira Kita, Gent Hazizaj, Elvis Pupa etj. Fillimi i spektalit intrigonte kujdesshëm për të tërhequr vëmendjen e publikut.

Kritikë

Regjia e spektaklit paralajmëroi natyrshëm edhe diçka tjetër. Programi festiv, përveç këngëve dhe humorit, do të përcillte edhe kritikë ndaj të metave të vërejtura në art dhe muzikë. Nuk do të bëhej humor për humor, ashtu siç ndodh rëndom ditëve të sotme. Edhe kjo gjë i nxiti njerëzit ta ndiqnin me vëmendje programin e Televizionit Shqiptar. Kozma Dushi, bie fjala, nuk dëshironte të ishte qoftë edhe për një çast të vetëm këngëtar i një teksti të pavlerë, i shoqëruar nga një kor që përsërit të njëjtat fjalë pa asnjë ide. Komi u ngrit të këndojë dhe nuk e çoi këngën deri në fund sepse kërkonte që kënga e tij, ose të ishte e përkryer, ose të mos ekzistonte fare. Kështu e përcolli së paku regjia mesazhin e këtij aspekti. Për Komin, vetëm gjërat e vërteta jetojnë gjatë, dhe ai kishte të drejtë. Humori i viteve të shkuara  e tregoi më së miri këtë gjë. Pjesa humoristike “Sheqer apo krypë”, u kujtoi të gjithëve lojën e shkëlqyer të aktorëve Durrsakë. Sërish u ndoq me vëmendje të veçantë, njësoj sikur të shfaqej për herë të parë. Çdonjëri kujtonte sa shumë kishte qeshur me këtë skeç të 30 viteve më parë dhe prapë qeshte po njëlloj. E pabesueshme! Artin nuk e zbukurojnë pantallonat e grisura, as harresa e këngëtarve të vjetër, as ftesat për pjesëmarrje pa pagesë,  tha Kozma Dushi, jo pa ironi. 

    

 Vlera dhe antivlera

Pas këtij momenti teleshikuesi kuptoi mirë çfarë do të shihte dhe do të dëgjonte nga programi i natës së Vitit të Ri. Vlerat e vërteta nuk braktisen nga askush. Nuk do të kishte zhgënjim. Në skenë u ngjitën instrumentistët e talentuar të familjes Qerimi. Në lokalin ku festohej nata e Vitit të Ri mbretëroi heshtja. Deri në përfundim të interpretimit nuk u dëgjua asnjë zë. Arti i tyre nuk ka “silikon”, gjithçka është bio, ashtu sikurse pjesa humoristike e aktorit Sejfulla Myftari me “Alooo, Lushnja... më jepni munalen....”.  E njëjta gjë ndodhi edhe kur këndoi aktori i mirënjohur Erion Mustafaraj, i njohur ndryshe si “Beni ecën vetë”. Përmes humorit, ai ironizoi me antivlerat: “Këngët nuk dëgjohen më, - tha Mustafaraj, - por shikohen, që një këngë të jetë e përbotshme, duhet të ketë pak rrok, pak tallava, pak nga të gjitha…”. Pas tij, aktorët shkodranë interpretuan pjesën  e mirënjohur humoristike “Kunati i shokut Xhemal”. Edhe pse që nga ajo kohë kanë kaluar gati 30 vjet, shumë fenomene janë përkeqësuar. Qeveritarët sillen si pashallarë; të kesh mik një ministër të hapen të gjitha dyertë. Kritika e spektaklit shoqërohej vazhdimisht me humor. Nga të pranishmit u tha se gjithçka ishte realizuar nën kujdesin e Drejtorit të Përgjithshëm të Radiotelevizionit Shqiptar, Thoma Gëllçi.

Artistët

Këngëtari Luan Zhegu i dha atmosferës festive një bukuri tjetër. “Këngët e rinisë” të kënduar prej tij, u shoqëruan nga të pranishmit që gjendeshin në ambientet ku festohej. Këshu ndodhi edhe me këngën  tjetër të tij “A do të vish”. Refreni: “Alo, alo, ty të dëgjoja dhe zërin tënd të ngrohtë unë pranë e doja, se fsheha lumturinë dhe në çast të thashë të dua, dhe kjo ndodh me çdo njeri”. Edhe kënga e fqinjës ngjalli emocionin e viteve të shkuara. Ndërkaq, aktorja Marjana Kondi bëri një rrëfim artistik për gratë e viteve të shkuara. As kondi nuk ndenji pa qëlluar mbi zhvlerësimin e asrtit të sotëm. Mjeshtëria e lojës aktriale të saj i bëri njerëzit të qeshnin me gjithë shpirt, por Kondi sikur ta dintë ç’po ndodhte në një nga lokalet e Korçës, tha: Sot është më lehtë ti bësh njerëzit për të qarë dhe shumë e vështirë ti bësh të qeshësh. Shumë nga ata që bënin humor shtoi Kondi, nuk jetojnë më. Ndoshta aktorja donte të thoshte: Nuk është mirë kur artistët ndahen nga jeta të harruar. Pas Kondit këndoi Zyliha Miloti. Spektakli vahdonte të mbante mbërthyer vëmendjen e njerëzve

Përmbyllja

Nuk mund të ndalemi në çdo aspekt të spektaklit madhështor të Televizonit Shqiptar. Shkurtimisht po bëjmë një parkalim të tyre: Valbona Halili këndoi këngën e dadës; Elvis Pupa, tregoi për djemtë emigrantë dhe për vajzat e mbetura pa martuar; aktorja Zamira Kita solli botën e thashethemeve të qytetit të Korçës. Rrëfeu një histori si e bënë me barrë një vajzë të beqare. Njerëzit qeshnin me të madhe. Ia njohin këtë dobësi qytetit të Korçës. Nuk bën dot pa thashëetheme. Me të qeshura të shumta u shoqërua edhe pjesa humoristike e aktorëve të Fierit, të quajtur “Globalizmi, ku njerëzit për filxhanë përdornin kana uji, për lugë përdornin garuzhde, për qirasje përdornin tepsi etj. Krahasuar me ditët e sotme ngjarja paraqitej tejet anakronike. Kjo ishte dhe arsyeja e qeshjeve të mëdha. Gent Hazizaj rrëfeu një ngjarje që shkonte shumë mirë më zotimet e politikanëve të sotëm, që premtojnë gjithçka që u kërkohet dhe nuk bëjnë asgjë. Pas tyre këndoi Eli Fara. Gjithçka ishte mbresëlënëse. Spektakli i natës së Vitit të Ri ishte një festë që do të mbahet mend, gjithkush ka çfarë të tregojë prej saj, për të gjithë ata që nuk patën mundësi ta ndiqnin. Ishte vërtetë një sfidë për gjithë televizionet e tjera.  

       

Nga:

       Vepror Hasani

https://kanunitv.blogspot.al/

Përshëndetjet,urimet dhe mallkimit në Epikën popullore shqiptare (Mbledhur në rrethinat Tetovë dhe Gostivar) - Shkruan: Hafezat Osmani.

Apstrakt: Përshëndetjet,urimet dhe mallkimit në Epikën popullore shqiptare (Mbledhur në rrethinat Tetovë dhe Gostivar)  

Arti i mallkimit është tipar arkaik i shqiptarëve. I përket traditës së ligjërimit gojor, nuk ka formë të shkruar dhe bën pjesë në procesin mekanik të gjuhës, e mëson pa mësuar. 

Për më tepër, falë mallkimit shqiptarët kanë krijuar imunitet dhe mallkimet që i hedhin njëri – tjetrit shpien në vetëasgjësim mallkimesh. 

Si pasojë, forca mallkuese zbehet aq shumë, aq sa ndodh vetia e transformimit të tyre në urim apo përkedheli. 

Kështu, kur ndodh të dëgjosh “moj mortja e vogël”, tingëllon më tepër si një thirrje përkëdhelëse, si yshtje e mortjes, si thirrmë vitale, si eufemizëm.

Në eposin e kreshnikëve, lidhjet e heronjve me natyrën janë shumë të ngushta. Nderimi ndaj saj është krejt i dukshëm dhe arrin shkallën e kultit. 

Dielli, hëna , reja, mali, lisi i moçëm, rufeja, lumi e tjerë nuk janë thjeshtë sende e fenomene të natyrës, por qenie të afërta plot force. 

Janë të shumta bekimet e mallkimet e fuqishme të tipit “Zoti i farroftë… Jeta e kreshnikëve rrjedhë në gjirin e natyrës dhe në kontakt të ngushtë me atë të bjeshkave, mali, lugina, kroi, shpella, aty ndodhin heroizma, drama, tragjedi, biseda, kuvende, heronjtë ndihmohen ose pengohen prej elementeve të natyrës. 

Me të grinden apo armiqsohen. Shkëpusin vargjet nga eposi i veprës në fjalë: Rraft nji breshën u faroft, raftë nji brrimi u brimoftë… T’maroftë zoti t’parën ditë f.139 … 

Heronjtë e eposit në përjgithësi ndiejnë një nevojë të vazhdueshme të brendshme. Me interes është edhe fakti se në disa vargje të eposit gjejmë urime: Të boftë Zoti n’dinjo të pare, Përshëndetje Mejrë se erdhe kapetan i ri f.165 Mejrë se erdhët Halil be gjal i ri Mejrë se erdhët tredhejtë dajxhallarë

Urime

Duke e mbështetur traditën e pasur të këngëve epike, jemi të mendimit se ky zhanër jo vetëm duhet të shfrytëzohet në krijimet tjera folklorike, por duhet ruajtur e praktuar edhe temat e tij tradicionale. 

Urime Hajli darsmën ja kishte bo f.170

Shkruan: Hafezat Osmani

Apstrakt: Përshëndetjet, urimet dhe mallkimet në Epikën popullore shqiptare (Mbledhur në rrethinat Tetovë dhe Gostivar) - Shkruan: Hafezat Osmani

Apstrakt: Përshëndetjet,urimet dhe mallkimit në Epikën popullore shqiptare (Mbledhur në rrethinat Tetovë dhe Gostivar )

Arti i mallkimit është tipar arkaik i shqiptarëve. I përket traditës së ligjërimit gojor, nuk ka formë të shkruar dhe bën pjesë në procesin mekanik të gjuhës, e mëson pa mësuar. 

Për më tepër, falë mallkimit shqiptarët kanë krijuar imunitet dhe mallkimet që i hedhin njëri – tjetrit shpien në vetëasgjësim mallkimesh. 

Si pasojë, forca mallkuese zbehet aq shumë, aq sa ndodh vetia e transformimit të tyre në urim apo përkedheli. 

Kështu, kur ndodh të dëgjosh “moj mortja e vogël”, tingëllon më tepër si një thirrje përkëdhelëse, si yshtje e mortjes, si thirrmë vitale, si eufemizëm.

Në eposin e kreshnikëve, lidhjet e heronjve me natyrën janë shumë të ngushta. Nderimi ndaj saj është krejt i dukshëm dhe arrin shkallën e kultit. 

Dielli, hëna , reja, mali, lisi i moçëm, rufeja, lumi e tjerë nuk janë thjeshtë sende e fenomene të natyrës, por qenie të afërta plot force. 

Janë të shumta bekimet e mallkimet e fuqishme të tipit “Zoti i farroftë… Jeta e kreshnikëve rrjedhë në gjirin e natyrës dhe në kontakt të ngushtë me atë të bjeshkave, mali, lugina, kroi, shpella, aty ndodhin heroizma, drama, tragjedi, biseda, kuvende, heronjtë ndihmohen ose pengohen prej elementeve të natyrës. 

Me të grinden apo armiqsohen. Shkëpusin vargjet nga eposi i veprës në fjalë: Rraft nji breshën u faroft, raftë nji brrimi u brimoftë… T’maroftë zoti t’parën ditë f.139 … 

Heronjtë e eposit në përjgithësi ndiejnë një nevojë të vazhdueshme të brendshme. Me interes është edhe fakti se në disa vargje të eposit gjejmë urime: Të boftë Zoti n’dinjo të pare, Përshëndetje Mejrë se erdhe kapetan i ri f.165 Mejrë se erdhët Halil be gjal i ri Mejrë se erdhët tredhejtë dajxhallarë

Urime

Duke e mbështetur traditën e pasur të këngëve epike, jemi të mendimit se ky zhanër jo vetëm duhet të shfrytëzohet në krijimet tjera folklorike, por duhet ruajtur e praktuar edhe temat e tij tradicionale. 

Urime Hajli darsmën ja kishte bo f.170

Shkruan: Hafezat Osmani

Nata e Vitit të Ri TVSH-ja, sfidon televizionet më të mëdha të vendit Nga Vepror Hasani

Nata e Vitit të Ri

TVSH-ja, sfidon televizionet më të mëdha të vendit

Nga Vepror Hasani

Ishte çelja gazmore e programit që na mbajti mbërthyer te Televizioni Shqiptar. Kontrolluam disa herë stacionet televizive më të mëdha të vendit dhe përsëri mbetëm aty. Programi kishte nisur bukur dhe me humor dhe nuk dinim çfarë do të ndodhte më pas. Dy konferencierët: “gjiganti”  Romir Zalla dhe “e vogla” Ervina Kotolloshi, e njohur si “Ponja”, personazh i interpretuar me sukses prej saj, paralajmëronin prezantim të këndshëm të spektalit. Ata të dy na kujtonin Olion dhe Stelion. Zalla njihet për finesë në humor, Kotolloshi ngjall kërshëri edhe pa folur. 

Qeshnim edhe kur ata të dy nuk kishin filluar të flisnin. Përzgjedhja e konferencierve ishte një

zgjidhje e mirë. Që në start TVSH-ja ishte disa pikë më përpara me stacionet e tjera televizive. Kamera, si padashur, na tregoi këngëtarët që merrnin pjesë: Luan Zhegu, Kozma Dushi, Valbona Halili, Eli Fara etj. Kërshëria u shtua së tepërmi. Po aktorët kush do të ishin? Prej kamerave u shfaq një pjesë e tyre: Marjana Kondi, Zyliha Miloti, Zef Deda, Zamira Kita, Gent Hazizaj, Elvis Pupa etj. Fillimi i spektalit intrigonte kujdesshëm për të tërhequr vëmendjen e publikut.

Kritikë

Regjia e spektaklit paralajmëroi natyrshëm edhe diçka tjetër. Programi festiv, përveç këngëve dhe humorit, do të përcillte edhe kritikë ndaj të metave të vërejtura në art dhe muzikë. Nuk do të bëhej humor për humor, ashtu siç ndodh rëndom ditëve të sotme. Edhe kjo gjë i nxiti njerëzit ta ndiqnin me vëmendje programin e Televizionit Shqiptar. Kozma Dushi, bie fjala, nuk dëshironte të ishte qoftë edhe për një çast të vetëm këngëtar i një teksti të pavlerë, i shoqëruar nga një kor që përsërit të njëjtat fjalë pa asnjë ide. Komi u ngrit të këndojë dhe nuk e çoi këngën deri në fund sepse kërkonte që kënga e tij, ose të ishte e përkryer, ose të mos ekzistonte fare. Kështu e përcolli së paku regjia mesazhin e këtij aspekti. Për Komin, vetëm gjërat e vërteta jetojnë gjatë, dhe ai kishte të drejtë. Humori i viteve të shkuara  e tregoi më së miri këtë gjë. Pjesa humoristike “Sheqer apo krypë”, u kujtoi të gjithëve lojën e shkëlqyer të aktorëve Durrsakë. Sërish u ndoq me vëmendje të veçantë, njësoj sikur të shfaqej për herë të parë. Çdonjëri kujtonte sa shumë kishte qeshur me këtë skeç të 30 viteve më parë dhe prapë qeshte po njëlloj. E pabesueshme! Artin nuk e zbukurojnë pantallonat e grisura, as harresa e këngëtarve të vjetër, as ftesat për pjesëmarrje pa pagesë,  tha Kozma Dushi, jo pa ironi. 

    

 Vlera dhe antivlera

Pas këtij momenti teleshikuesi kuptoi mirë çfarë do të shihte dhe do të dëgjonte nga programi i natës së Vitit të Ri. Vlerat e vërteta nuk braktisen nga askush. Nuk do të kishte zhgënjim. Në skenë u ngjitën instrumentistët e talentuar të familjes Qerimi. Në lokalin ku festohej nata e Vitit të Ri mbretëroi heshtja. Deri në përfundim të interpretimit nuk u dëgjua asnjë zë. Arti i tyre nuk ka “silikon”, gjithçka është bio, ashtu sikurse pjesa humoristike e aktorit Sejfulla Myftari me “Alooo, Lushnja... më jepni munalen....”.  E njëjta gjë ndodhi edhe kur këndoi aktori i mirënjohur Erion Mustafaraj, i njohur ndryshe si “Beni ecën vetë”. Përmes humorit, ai ironizoi me antivlerat: “Këngët nuk dëgjohen më, - tha Mustafaraj, - por shikohen, që një këngë të jetë e përbotshme, duhet të ketë pak rrok, pak tallava, pak nga të gjitha…”. Pas tij, aktorët shkodranë interpretuan pjesën  e mirënjohur humoristike “Kunati i shokut Xhemal”. Edhe pse që nga ajo kohë kanë kaluar gati 30 vjet, shumë fenomene janë përkeqësuar. Qeveritarët sillen si pashallarë; të kesh mik një ministër të hapen të gjitha dyertë. Kritika e spektaklit shoqërohej vazhdimisht me humor. Nga të pranishmit u tha se gjithçka ishte realizuar nën kujdesin e Drejtorit të Përgjithshëm të Radiotelevizionit Shqiptar, Thoma Gëllçi.

Artistët

Këngëtari Luan Zhegu i dha atmosferës festive një bukuri tjetër. “Këngët e rinisë” të kënduar prej tij, u shoqëruan nga të pranishmit që gjendeshin në ambientet ku festohej. Këshu ndodhi edhe me këngën  tjetër të tij “A do të vish”. Refreni: “Alo, alo, ty të dëgjoja dhe zërin tënd të ngrohtë unë pranë e doja, se fsheha lumturinë dhe në çast të thashë të dua, dhe kjo ndodh me çdo njeri”. Edhe kënga e fqinjës ngjalli emocionin e viteve të shkuara. Ndërkaq, aktorja Marjana Kondi bëri një rrëfim artistik për gratë e viteve të shkuara. As kondi nuk ndenji pa qëlluar mbi zhvlerësimin e asrtit të sotëm. Mjeshtëria e lojës aktriale të saj i bëri njerëzit të qeshnin me gjithë shpirt, por Kondi sikur ta dintë ç’po ndodhte në një nga lokalet e Korçës, tha: Sot është më lehtë ti bësh njerëzit për të qarë dhe shumë e vështirë ti bësh të qeshësh. Shumë nga ata që bënin humor shtoi Kondi, nuk jetojnë më. Ndoshta aktorja donte të thoshte: Nuk është mirë kur artistët ndahen nga jeta të harruar. Pas Kondit këndoi Zyliha Miloti. Spektakli vahdonte të mbante mbërthyer vëmendjen e njerëzve

Përmbyllja

Nuk mund të ndalemi në çdo aspekt të spektaklit madhështor të Televizonit Shqiptar. Shkurtimisht po bëjmë një parkalim të tyre: Valbona Halili këndoi këngën e dadës; Elvis Pupa, tregoi për djemtë emigrantë dhe për vajzat e mbetura pa martuar; aktorja Zamira Kita solli botën e thashethemeve të qytetit të Korçës. Rrëfeu një histori si e bënë me barrë një vajzë të beqare. Njerëzit qeshnin me të madhe. Ia njohin këtë dobësi qytetit të Korçës. Nuk bën dot pa thashëetheme. Me të qeshura të shumta u shoqërua edhe pjesa humoristike e aktorëve të Fierit, të quajtur “Globalizmi, ku njerëzit për filxhanë përdornin kana uji, për lugë përdornin garuzhde, për qirasje përdornin tepsi etj. Krahasuar me ditët e sotme ngjarja paraqitej tejet anakronike. Kjo ishte dhe arsyeja e qeshjeve të mëdha. Gent Hazizaj rrëfeu një ngjarje që shkonte shumë mirë më zotimet e politikanëve të sotëm, që premtojnë gjithçka që u kërkohet dhe nuk bëjnë asgjë. Pas tyre këndoi Eli Fara. Gjithçka ishte mbresëlënëse. Spektakli i natës së Vitit të Ri ishte një festë që do të mbahet mend, gjithkush ka çfarë të tregojë prej saj, për të gjithë ata që nuk patën mundësi ta ndiqnin. Ishte vërtetë një sfidë për gjithë televizionet e tjera.  

       

Nga:

       Vepror Hasani

https://kanunitv.blogspot.al/

Kulti i Dianes/rojtare e maleve dhe virgjëresha NEMI !

Shkruan: 

Shqipe Hoxha

Montium CUSTOS nemoremque virgo- Horace, Carmine 3.22.1.

Adhurimi i Dianës në Nemi do të ishte krijuar nga Oresti, 
 Servius, on Aeneid 6.136; less familiar slayers were Hippolytus, after his resurrection as Virbius (Aeneid 7.765-82) or Thoas father of Hypsipyle, after his escape from the Lemnian massacre (Gaius Valerius Flaccus, Argonautica 2.301-05)

Pasi ka vrarë Thoas, mbret në Tauric Chersonesus (Krime), iku me motrën e tij Ifigjenia në Itali, duke sjellë imazhin e Tauric Diana te fshehur në një grumbull gurësh me shkopinj. Pas vdekjes së tij, kockat e tij u transportuan nga Aricia në Romë dhe u varros në frontin e tempullit të Saturnit, në shpatin Capitoline, pranë Tempullit Concord.
Rituali i përgjakshem të cilën legjenda atribuohet Tauric Diana është e njohur për lexuesit klasike; u tha se çdo i huaj i cili u ul në breg u sakrifikuan në altarin e saj, por, kur transportohen në Itali, riti i sakrificës njerëzore mori një formë më të butë. 

Frazer, Sir James George. The Golden Bough. p. 2.
Tempulli i Diana Nemorensis u parapri nga korije të shenjtë në të cilin ka qëndruar një shëmbëlltyrë e gdhendur kulti. Tempulli u vrejt nga Vitruvius si arkaike dhe “etruske” në formën e saj.

Perëndesha Hëne, dhe perëndesha e botës Hekate duke theksuar se Diana montium CUSTOS nemoremque virgo (” rojtar i maleve dhe virgjëresha NEMI “) është trajtuar nga Horace si Diva (” tre-formë perëndeshë “).
 Diana zakonisht trajtohet si Trivia nga Virgjili dhe Catullus.

The Italic type of the triform cult image of Diana Nemorensis was reconstructed by Alföldi from a sequence of later Republican period coins he connected with a gens from Aricia.

Aricia It is in the Alban Hills of the Lazio (Latium)
Liqeni Nemi nën shkëmbinjtë e qytetit modern Nemi (Latin Aricinum nemus). Ky liqen është referuar nga poetët si – speculum Dianae, “Diana’s Mirror.
Two examples of the denarius (RRC 486/1) depicting the head of Diana Nemorensis and her triple cult statue
An 18th-century depiction of Lake Nemi as painted by John Robert Cozens

Pikturë e gjallë – Gentjan Hasanas / Çmimi i Tretë ” Frang Bardhi-2016″

Galaktika Poetike "ATUNIS"

Poetët janë paraprijës të agimeve zbardhëllim, janë muza dhe shpirti i ëndrrave shpresërim, janë fryma dhe muzikaliteti i fjalës shenjtërim, janë koloriti më i ndritshëm i qënësisë tonë qytetërim!

Pikturë e gjallë – Gentjan Hasanas / Çmimi i Tretë ” Frang Bardhi-2016″

Posted on November 27, 2016

Poezi nga Gentjan Hasanas

Pikturë e gjallë

Bëra

një pikturë të gjallë:

ushtarin e plagosur

e mbylla në korrniza qiparisi.

Mbaje

dorën mbi plagë

dhe renko me zë të ulët!

Mos vdis!

Pas pak do të shperblehemi

dhe ti

s’do ta kesh më emrin Alfred!

Do të mbahesh mend si ushtar i Lirisë,

si engjëll i Paqes,

si Sakrificë,

Vetmohim!

Kur të vdesësh

do shumfishohesh "copy-paste"

në mijëra piktura të tjera!

Do të gjendesh varur në zyrën e çdo ministri!

Në albumet Bashkisë!

Numri i serisë tënde

do bëhet medalion në qafën e të rinjve,

në grykët e pushkëve do të stampohet!

Do të bëhesh

personazh i lojërave "video game"

aty do të fitosh saherë…

sepse ke 7 jetë!

Ndoshta… do të jesh

edhe poshtë jastekut të deputetes,

falë teje bën gjumin e qetë!

Mbaje dorën

te vrima e plumbit

dhe renko me zë të ulët!

”Kokat e mëdha”

me një gotë "chivas" në dorë

vizitojnë Galerinë e Arteve!

Ata ecin pa vënë re ku shkelin…

Gjaku rrodhi nga tabloja!

Si kutitë e shahut pllakat e korridorit

të bardha,

të zeza…

Të gjitha

me një vulë gjaku në mes

nga këmbët e vizitorit…

Oh!

Ti po vdes!

Korrnizat e qiparisit

t’u bënë pëllumba mbi krye…

M’u lodh dora mbi plagë

dhe rënkimet si kandil m’u shuan.

Vleresimi i jurisë: 

Poezia me nr. 96 që mori njërin prej çmimeve të treta,

 është me një motiv dhe organizim të veçantë e të pahasur në letërsinë shqiptare,

 plot imazhe dhe figura letrare, thuajse poliartistike, si një shkrirje midis poezisë dhe pikturës.

Posted on November 27, 2016

Kanunitv@mili butka.