“Bota” dhe “botanika” fjalë-emërtime krejt të veçanta shqipe.

“Bota” dhe “botanika” fjalë-emërtime krejt të veçanta shqipe.

Bota, historia e saj si “mbiu” (si u krijua) sigurisht fillon shumë miliona vjet para, ajo ngelet një enigmë për shkencën dhe atyre shpjegimeve të tjera qofshin ato edhe fetare ...

Bota që na “rrethon” është e mbushur plot mistere, për mendjen tonë njerzore, ajo madje ndaj quhet; “Bot’” diçka e mbyllur rrethore, rrumbull, vjen ajo në vizionin tonë si një “Top<>Bot e pa kore” ku jashtë saj ende më të pa fuqishëm ta parafytërojmë atë, ndjehemi “bosh” në mendim, parafytërim, vizion, dhe njohje shkencore apo filozofike ...

Tek gjuha shqipe gjejmë shprehi:
Pi me bote. Një bote me verë.
BOTANIKË f.
2. Lënda mësimore që jep njohuritë e kësaj shkence në shkollë; bised. teksti që përmban këto njohuri. Mësuesi i botanikës. Libri i botanikës. Ora e botanikës.

Ky është “ka/os-i” hapësira e jonë që na rrethon, botë – boshe mbi një bosht, dhe një pike 'O' me qendrën e saj 'x'-infinite.

Fjala “botë” e gjuhës shqipe ka kuptim tëpër të gjerë mbi “botën” mbi  botën e gjallë,  atë bimore, organike dhe joorganike, njerëzore,  atë shtazore, mbi  botën e ngjyrave e tingujve, botën e yjeve, ashtu si dhe botën e përrallave. 

Tek të gjitha gjuhët e tjera indoeuropiane kjo fjalë e shqipes “Bot”nuk përkthehet tet a tet – kokë për kokë, fjalë për fjalë, por zëvendësohet me sinonime të përafërta jashtë botkuptimit të fjalës botë.

 Shqip                  Shqip                Shqip 
Botë                    bota                 botanik

  Ang ............. World                   globe                botany

 Greek .......... Kósmo/s                   ?                    votanikí

  Latin ........... Orbis                    orbis                Herbarium

  Freng .......... Monde                     ?                   botanique

Ajo që e bën të dallueshme këtë fjalë tek gjuha shqipe është pikërisht se me fjalën “botë”, kuptojmë në plan të parë një krijesë - një mbirje të pa njohur, dalje mbi/të,  shfaqje e një “mite” i/e të re.

Në fjalorin e shqipe sonë gjejmë:

BOT m. bised.

Një njeri i panjohur dhe i papërcaktuar, dikush. Erdhi njëherë një bot.

BOTE f.

Enë prej balte; shtambë me përmasa të ndryshme që përdoret për ujë, për verë etj.

Dhe këtu do shtoja, vet fjala; “Top” vjen si imazh në anagrmë i fjalës “bot”, gjithashtu rruzulli i Tokës; Dheu me gjithçka që është në Të, por edhe, mi-të; mbi të, mbir, mbjell, “bimë” nga sipërfaqja e Tokës quhen “bot”

Po “botanika” vet cfarë është, ç’kuptojmë prej saj?

Dhe gjuha shqipe na thotë:

1.     Shkencë natyrore, që studion bimët. Botanika e përgjithshme.

Pra bota e bimëve bimësisë quhet botanikë, pikërisht sepse vet fjala “Bimë” do të thotë; m’bi-j, i/e mbir, m’biu, m,bimë mbi të, mbi dhe, mbille, mbolli (polli), shikoni zhvillimin e mëtejshëm të kësaj fjale shqipe 24/karat, kemi;  ‘bi- mi të = vi mi të; vi = fi, (mbi të) fi të; fidan, fidanishte, por edhe; 'bi/të, vi/të – vitola, “Bitola”  viton; fitore = fidanishte në gjuhën greke. (Viktore = Nik/tore = fitore, ajo që për/fitojmë, nga dal/ja  (neto) mbi të shpenzimeve ashtu si fidani i ri që fitojmë nga dalja sipër mbiTë; Tokës; Tok – Dhe = + (plus).

Pretendohet se fjala; “Botanik” është greke “Votanikós” ??? (b/v)

Para se të sjellim një krahasim midis gjuhëve përmendur edhe më sipër ku dallimi është i dukshëm kujt gjuhe i përket fjala “bimë” (botanik) shohim në gjuhën shqipe:

BIMË f.

1. Dru, shkurre, barishte, lule, kërpudhë a qenie tjetër e këtij lloji, që mbin, rritet e jeton zakonisht e ngulur në një vend, që e merr ushqimin nga toka dhe nga ajri me rrënjë e me gjethe dhe që shumëzohet me fara ose me lastarë;

Shqip   një bimë mbiu.

Greq.   éna vlastári fytó (ένα βλαστάρι φυτό)    

Latin.  et virens herba

Ang.    a sprout plant (fabrikim)

Freng. une usine de germination (rritje) plante.

BIMËZ f.

Fija e parë e bimës, që del nga fara kur mbin; bima e re që sapo ka dalë mbi tokë. 

FIDAN m.

1     Bimë a pemë e re, që ka dalë nga fara a nga një shartesë dhe që shkulet për t'u rimbjellë në një vend tjetër; mënjollë, njomëz. Fidanë duhani (qepësh). Fidanë orizi. Fidanë arrash (gështenjash, mollësh, kumbullash). Mbjell me fidanë, etj.
   
Në asnjë gjuhë të Botes mbarë njeriu nuk quhet edhe Bot = Njeri, Krijese e krijuar; e bo, e bon', e bërë; bo-t, bo/tân.

Gjuha shqipe falenderon!

Ajo është dhe do të mbetet sa të jetë Bota, përjetë të jetëve; gjuhë e Zogut-Shqipe Birit të Tij Atit Zeus.

Milibutka@Gjuhashqipe

_____________________________________________________________________________

Për më tepër, etimologjia e fjalëve: 'World" dhe "Glob"

“World”

Old English, me origjinë gjermanike; në lidhje me fjalën e holandeze dhe gjermane Wort, nga një rrënjë indo-evropiane të përbashkët nga Latine Verbum 'fjalë'.

 Globe (n.) 14c vonë, "një masë të madhe;". mes-15c., "trupi sferike solid, një sferë," nga rruzull e Mesme francez (14c.), dhe direkt nga Globus Latine "në masë të rrumbullakët, sferë, top" (edhe, e njerëzve, "një turmë, turmë, trupit, në masë "), e cila është e lidhur me gleba" kufomë, e madhe e tokës "(shih Glebe) dhe ndoshta glomus" një top, top i fije ", por de Vaan thotë se dy të fundit ndoshta janë jo-IE kredi-fjalë. Sens e "planetit tokë", edhe "hartën e tokës apo qielli tërhequr mbi sipërfaqen e një sfere artificiale" janë vërtetuar nga 1550s. Që do të thotë "rruzull në formë anije qelqi" është nga 1660. "Një rruzull shpesh është solid, një sferë shpesh uritur Shqisat e mesme e rruzull janë fizike,.. Ato të sferës janë moral" [Century Dictionary "].