Muajt e Vitit - Gjuha Shqipe

Gjuha shqipe dhe Muajt e Vitit.

Kalendari që ne përdorim sot është ai i quajtur Gregorian ose kalendari i ri, i cili në Europë u vendos në vitin 1582.

Në vitin 46 para Krishtit, pasi Jul Çezari pushtoi Egjiptin, u njoh me kalendarin egjiptian i cili kishte 365 ditë dhe ishte mjaft mirë i sinkronizuar me vitin diellor,

Muaji mars dikur ka qënë i pari, kjo vihet re edhe nga emërtimet e katër muajve të fundit, pra muaji “Mars” duke patur parasysh emërtimin e perendisë së vjetër egjiptiane; Ra<>Ar, si perëndi e “Parë” simboli Diellit dhe rezeve te tij “AR” do të thotë: “I parë” = Diell, “beAR” fiks ashtu si dita e parë e javës në gjuhën shqipe dhe  dhe në gjuhë të tjera kryesisht latine kjo ditë i përket po të njëjtës perëndi, Diellit-Zeus – E Diel

Pra më 21 mars nis edhe kalendari astrologjik me shenjën e parë zodiakale i cili simbolizon fillimin dhe nisjen e diçkaje të Re ringjalljen e jetës-gjallesës mbi Dhe, ashtu si ende “Dita e Verës” që festohet tek ne kryesisht me 14 mars me kalendarin e vjetër, që në fakt me kalendarin e ri i bie me 21 mars, e cila simbolizon për iliro – pellazgët e lashtë dhe jo vetem, ardhjen e Vitit të Ri – rinis gjithçka nga e para një faqe e re.

Jo rastësisht dhe pa kuptim Viti i Ri asirian, quhej; “Rish Nissanu”

Në kohën e themelimit të Romës, (753 pr. K.) viti numëronte  vetëm dhjetë (10) muaj të cilët emërtoheshim pikërisht në bazë të numrave reshtor; I pari,  i dyti, i treti i katërti dhe me rradhe deri tek muaji i dhjet-Dhjetor

1. Martius  _____I                             
2. Aprilis ______II
3. Maius ______ III
4.  Junius _____  IV
5. Quintilis _____V
6. Sextilis _____ VI
7. Septembris___VII 
8. Octobris ____ VIII
9. Novembris ___IX
10. Decemberis ___X

Në kalendarin e ri viti u caktua me 12 muaj duke shtuar kështu muajin Janar i cili thuhet se i përkushtohet perëndisë Romake “Janus” perëndi kjo; “E dyerve dhe udhëkalimeve të reja” i quajtur ndryshe tek shqiptarët kallnor ose kallnduer, ku në gjuhën shqipe ka kuptimin e muajt të ndrimit te viteve–kallnor, kalimit nga një vit (An’) në anën-vitin tjetër të Ri–I An i Ri= Yanari, Janari.

Janari në mitologji paraqitet si hyjni me dy fytyra, nga dy “Anë” simbol ky i ndrimeve të vitit brenda të njëjtit muaj duke llogaritur se viti mbaronte midis datave 14  ose më 21, në gjuhën latine viti quhet “A’NI” pra kemi një Vit të Ri, nga e para, nga Nisi (Njishi), një A/ni të re të Ri = I A’ni Ri.
E ndërsa muaji “Shkurt” përshtatur kaq përsosmërisht si muaji me i shkurtër-Shkurt, i cili i dedikohet njëkohësisht personave të larguar – shkuar, nga kjo jetë “Fevgates”në greqisht, Fruer ose Fror nga gjuha latine, zakonisht në këtë periudhë kohore, bëheshin flijime, kurbanë, hyjnive, për shlyerjen e mëkatëve etj.

Muajt e vitit në gjuhën shqipe, ruajnë të njëjtin kuptim dhe janë emërtuar ashtu sipas vendit përcaktuar nga i pari-Marsi, deri tek i dhjeti-Dhjetori

Në llogjikën e gjuhës shqipe ato renditen si më poshtë;
Mars … ׀ = 1 …. i Pari (Pars) i parth-Ar i bardhë
Prill …. ׀׀ = 2 … i Dyti , Abri, për bri, afër-Apr/il, (Afërdita) – aprior.
Maj …..3 = Π … i Treti, Maja, maia në maj, mbi maj, ashtu si dhe “maja – buke” sjell në “Jetë” brumin, apo Maia, hyjnesha e të mbjellave, rritësja e zhvilluesja e tyre.
Terasun – (▩) = 4 i Katërti i tëri-zan ashtu si katrori i zënë i mbyllur nga të tëra anët (■) i terët ashtu si Dielli-San (Sun), Terasun = Qershor.
Një katror (❏) në fakt përfaqëson një “ET” e tëra-(tok’) nga ku kemi edhe fjalët “Set” (komplet) një “sy” “syret” apo Et-etrit, At–krye, (kreit), njohur kjo me herët (OX) oc-ok-kok’ dhe  qartësoj se; Dy Et = TET (❏❏) = 8 ndërkohë; Dy-Ok = Okto, (□□) = 8.

Korrik ….. ❏I = 5 … i Pesti, muaji i pestë-Quintilis ashtu si në latinisht, ky muaj emërtohet kështu sepse është muaji i parë i s/etit të dytë, pra kemi nje farë ndarje, shikoni figurën (❏I) aty krijohet një hapësirë e ngushtë “koridor” midis katrorit të parë dhe vizës (I) së parë të setit të dytë në vijim (□□). (në gjuhën ar’měne; 5 = Cinxë, ndërsa në greq, (5)pende –pendë, (një pendë qe) ngjitur njeri pas tjetrit dyshe lerojnë tokën)
Në gjuhën shqipe kemi fjalët; “korr” që do të thotë ndaj bimën nga toka e korr atë. “Korrit” quhet një dru trung i trashë i ngrënë në formë “U/je” (∪), ulluku e cila shërben për të ushqyer bagëtinë me tagji (elb, misër, grurë, etj.) Ashtu si edhe; “korit = të pret në Besë”
Por në shqip kemi dhe fjalën “Hor” që do të thotë i pa bindur “kokë” më vete nga ku kemi fjalët, horja = më vete, apo “Horio =  vend”,  pjesë e kufizuar,  (arë buke) në të folmen e vjetër shqipe  në atë arbëreshe  dhe  “Horio = fshat” në gjuhën greke këto me të cilat kuptojmë vend banime “të ndara” jo në bashkësi.
Në salla të mëdha mbledhjesh apo kinema, pjesë të vogla të ndara më vete quhen; Holl, holle.
Gusht …. ❏Γ  = 6 … i gjashti, apgisht-Abgust  ashtu siç hap gishtin e dorës tjetër për të numëruar numrin Gjashtë (ccas’t, arm.) (Sextilis, latin.) dhe në shqipen e vjetër kemi; Jast = gjashtë, ashtu si në grek, ex’ = gjashtë (exo = Jashtë) muaj në të cilin lindi perandori romak dhe ju vu emri “August”
Janë të njohura në disa raste vendosja e emrave tek njerzit që lindin në muaj apo ditë të ndryshme, dhe u vendoset emri përkatës ashtu si “Qirjakot” të cilët lindin ditën e Diel “Kiriaki” në greqisht apo “ Saba-Sava” ata që lindin ditën e shtunë “Sabato” etj.

Tashmë kemi mbritur tek muajt të cilët nuk kanë nevojë për shumë shpjegime ato flasin vet qartë dhe jo vetëm në gjuhën shqipe.

7- Shtator (❏Π) i Shtati,  i cili korespodon edhe me planetin “Saturn” si perëndi e të mbjellave të lashta e vjeljeve të tyre.
8 — Tetor — (❏❏) – i Teti ———- Oktovrio. ¥  _(VIII)  ∞   Octo/bris  
9 — Nëntor -(⊟❏)– i Nënti ——-  Noember. Æ  _(IX)…I⊠ 
10- Dhjetor -(⊟⊟)– i Dhjeti ——- December. Ä  _(X) ….⊠

Mili Butka #Aleksander Hasanas
Korçë: 2016-07-28