"Deshifrim" - Gjuha Frigje - Gjuha e pararendësve tanë - Ata flisnin Shqip.

Brygianët ishin një popull më i moshuar sesa egjiptianët dhe se gjuha e tyre frigje ishte gjuha origjinale e burrave. Në burimet «greke» ata shfaqen së pari nga Homeri në Iliadë, i cili i përmend ata si aleatë të Trojanëve që erdhën nga Ascania (Bithynia). Në fillim të shekullit të 7 para Krishtit.

Midis fjalëve të panumeerta tee cilat flasin shqipe në fjalorin frigjian, gjejmë një fjalë shqipe të pastër e cila gjendet edhe tek një mbishkrim Phrygian, në formën e një këshille, e pikërisht kemi të bëjmë me fjalën: ABBERET, e shohim atë këtë herë në formë tabelë, pasi na duhet të lexojmë aty edhe sqarime të tjera shoqëruese mbi këtë fjalë të lashtë frigjiane (Phrygian) plus edhe sinonimet e kësaj fjale në gjuhën shqipe dhe në gjuhë të tjera, armene, greke dhe sigurisht të sjella në gjuhën angleze.

Së pari vështrojmë me kujdes edhe njëherë fotshkrimin dhe shohim aty fjalët frigje madje sapo të trajtuara, dhe kemi: *AB = Pranë, afër, dhe po aty gjejmë fjalën tjetër Phrygian: ‘MEBERET = Mbart, (transportoj) dhe më poshtë saj të nënëvizuar kemi fjalën (Phrygian} Frigian: BEP; BER = Mbaj, të mbaj, 'mbart'.

Tashmë e kemi më se të qartë kuptimin e fjalës frigje, një fjalë kjo e përbërë nga: ABBERET = ‘AB + BERET’, ku ‘AB = Pranë’ dhe ‘Beret = Mbaj, mbart’, (transferoj) pra thënë shkurt kemi: ABBERET = Pranë + Mbart -> Mbaj/pranë.

Lidhjen e kësaj fjale frigje me gjuhën shqipe do e shohim edhe më të plotë tek një mbishkrim (këshillë) e kësaj gjuhe të lashtë më e lashtë edhe prej gjuhës egjiptiane. Mbishkrimi në original është ky:

Phrygians shkruar : Βας ιοι βεκος μεβερετ - Bas ioi bekos meberet

Kuptimi në English: Bas will take his bread away. 

Në gjuhën shqipe - : Pas i buka me viret

Nga studimet e kryera vërejme se ka një përpjekje për manipulim nga studiues të ndryshëm të cilët sa herë shohin vështirësi për ta trajtuar një fjalë apo një mbishkrim si të gjuhës greke, bashkojnë ose i ndajnë fjalët e dialekteve, apo gjuhëve të ndryshme "para-greke" ashtu si atyre ju intereson duke thyer krejt normat llogjike –gjuhësore, qoftë edhe shkencore. Por edhe në rast se fjalët në këto shkrime, e mbishkrime gjenden të shkruara bashkë, sërish kur ato deshifrohen, nuk ka arsye të mos i paraqitim të ndara më vete, për lexuesin dhe studiuesin vet, shohim tani mbishkrimin në gjuhën frigje, kujt gjuhe i përket ajo?

E risjellim edhe njëherë për ta patur sa më pranë syve këtë mbishkrim

Phrygians shkruar : Βας ιοι βεκος μεβερετ - Bas ioi bekos meberet.

Kuptimi në English: Bas will take his bread away. 

Në gjuhën shqipe - : Pas i buka me viret

Ky mbishkrim është një mbishkrim i shkurtër në formë këshille i cili ka gjithesej vetëm katër (4) fjalë i shohim ato:

1- Βας _____________ Bas;
2- ιοι ______________ ioi; 

3- βεκος ___________  bekos 

4- μεβερετ _________  meberet.

I krahasojmë tani me rradhë fjalët frigje me gjuhën e lashtë shqipe.

1- Bas => Pas, sepse shkronja ‘P’ renditet direkt e zbutur pas shkronjës ‘B’ kjo për shkak të derivatit, kalimit fonetik midis shkronjave buzore në këte rast dhe jo e kundërta. Shembullin më të qartë kemi vet emërtimin e këtij populli të lashtë banorë të trojeve brigjeve shqiptare. Psh kemi:  Bregas –Phrygas –Frigas.

Fjalën e dytë tek ky mbishkrim kemi:

2- Ioi – nyjë shumë zanorshe tipike – ilire, në këtë rast, ajo sjell fjalën “Bekos” në trajtën e shquar, "ιοι βεκος = Buka". Fjalë kjo e njohur tashmë prej krejt botës së letrave dhe asaj shkencore se: ‘Bekos = Buka’, i takon gjuhës shqipe e padiskutim, këtu edhe për një arsye tjetër tepër domethënse, sepse dimë në gjuhën greke: β = v/υ/ϝ e pas kësaj fjala më e lashtë e njohur ‘βεκος’ ne gjuhën greke do të lexohej “Vekos” njëjtë si tek emërtimi: βασιλιάς = Vasiliás = Mbret. Veç kësaj sapo fjales Frigje BEKOS i largojmë asaj prapashtesen e njohur greke në këtë rast shtuar prej studiuesve, pas kësaj kjo fjalë ngelet e pastër e virgjër shqiptare: BEK = BUK, me kuptimin e saj të qartë brumë i Pjekur, Pek, BEK.

Pas kësaj shohim fjalën e tretë të këtij mbishkrimi:

3- Meberet => Me Beret –Mê Biret – Mê Viret. - e Mbart Bukën me vete (b=v).

Ende sot në gjuhën shqipe kemi në përdorim fjalën: Bie, ‘e bije’ biere; sille, e mbart me vete, veç kësaj, ashtu siç shpjeguam edhe më sipër se (b = v/p/m) dhe ( b > b^h/p^h = f ) sërish do gjejmë fjalën e lashtë shqipe *Ber-et, evoluar dhe adoptuar tashmë si e saj edhe nga gjuha greke: “Bere – Pere - to e Fere; φερε” {ndaj në gjuhën greke kemi: 'το πηρε; to pire = e mori') ashtu si: 'Parto = Mere'.

Për me tej i drejtohemi edhe fjalorit të gjuhës shqipe dhe aty kemi:

BIE II kal.

1.     Mbart diçka nga vendi e mar ku është dhe e sjell e bie afër, e sjell; e zhvendos, etj shembuj të tillë.

Duhet theksuar se fjala e fundit {μεβερετ; meberet} tek ky mbishkrimi  i lashtë Phrygian, le shkak të dyshohet se ajo fjalë nuk ndahet qëllimisht, jo vetëm kjo, por edhe shkronja ‘β’ nuk lexohet baraz ‘V’ – ashtu si tek krejt rastet e tjera në gjuhën greke ku: β = υ  - përse këtu jo?

Gjithësesi tek ky deshifrim ka një gysëm të vërtet – sepse pranohet zyrtarisht i saktë kuptimi i këtij mbishkrimi i cili na jepet në gjuhën angleze, por askush nuk flet dhe nuk jep të dhëna se ku mbeshteten dhe kujt gjuhe i janë rreferuar për zbërthimin e këtij deshifrimi? E ndërkohë aty nuk ka asnjë fjalë greke.

A thua se vetëm duke e lexuar këtë mbishkrim nëpërmjet alfabetit të lashtë, “Phrygians” del ky kuptim? Në se po; atëhere popujt e Brigjeve, Brygian -ët ishin pararendësit tanë dhe flisnin Shqip. E lexojmë edhe njëhere këte ‘këshille të mirë’ frigjase duke sqaruar se fjala e parë aty ‘Bas’, nuk është një ‘emër personal’, siç na i paraqesin studiuesit e këtij mbishkrimi, për arsyen e vetme, sepse në po këtë ‘Fjalor Phrygian’ i nxjerrë si rrezultat i vet punës së tyre, madje një punë madhore kjo, nga të njëjtet autorë, aty nuk gjejmë emër personal i quajtur ‘Bas’ dhe pas kësaj kemi:

-         Phrygians shkruar:  Bas ioi bekos meberet - Βας ιοι βεκος μεβερετ 

-         Në gjuhën Shqipe -: Pas  i  buka   me viret - Bas ioi bekos mè beret

-         Kuptimi në Eng. .. : Bas will take his bread away. 

Vetëm duke ju drejtuar formës strukturore së gjuhës shqipe ndërtuar do shohim se ky deshifrim lexohet pa asnjë vështirësi prej saj, ashtu si në të kundërt në gjuhën greke dhe atë angleze ku mbiemri vendoset para emrave dhe folja nuk mund të ndryshojë pozicionin e saj lirshëm njëjtë si tek gjuha ‘arkaike shqipe’ ku mundemi të shprehemi:

-         Basi e mori bukën me vete

-         Me vete Basi e mori bukën

-         Bukën Basi e mori me vete

Kjo është gjuha shqipe një gjuhë e lashtë, e para gjuhë e krejt simotrave dhe bijave të saj, e krejt gjuhëve IE quajtur.

Fatkeqësisht gjuha greke, përqasja e saj në këtë mbishkrim, është  i pamundur.

Aleksander Hasanas 

(Mili Butka) @ Gjuha Shqipe - Etimologj

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

NË MYNIH TË GJERMANISË MBAHET KUVENDI THEMELUES PËR MËSIMIN PLOTËSUES NË GJUHËN SHQIPE

Shkolla Shqipe në Bavari - Gjermani

NË MYNIH TË GJERMANISË MBAHET KUVENDI THEMELUES 

PËR MËSIMIN PLOTËSUES NË GJUHËN SHQIPE

Këshilli Nismëtar për Mësimin Plotësues i Gjuhën Shqipe në Bavari fton Mësues-it/et, Këshillat e Prindërve, shoqatat dhe bizneset, që jetojnë dhe veprojnë në Bavari, të cilat kanë pranuar ftesën, si dhe ato Këshilla të Prindërve që janë në formim e sipër të jenë të pranishme në Kuvendin themelues të saj. Njëkohësisht ftojmë edhe mediat e shkruara, ato elektronike dhe TV shqiptare. 

Këshilli Nismëtar për Mësimin Plotësues në Gjuhën Shqipe në Bavari, në bashkëpunim me Konsullatën e Përgjithshme të Republikës së Kosovës dhe Konsullatën e Përgjithshme të Republikës së Shqipërisë në Mynih, me Ministrinë e Diasporës të Republikës së Kosovës, në bashkëpunim edhe me shoqatat dhe bizneset, me mësuesit dhe prindërit që jetojnë e veprojnë në Bavari, pas një pune të madhe për fillimin e një procesi të gjerë të hapjes së shkollave shqipe në Bavari, dhe pas një pune të madhe logjistike, teknike dhe përmbajtjesore, ka arritur të organizoj Kuvendin Themelues për Mësimin Plotësues në Gjuhën Shqipe në Bavari. 

Në këtë Kuvend, do të debatohet rreth procesit të hapjes së shkollave shqipe, projekt, që ka për qëllim ruajtjen e kulturës, të gjuhës dhe identitetit kombëtar të fëmijëve tanë, do të analizohen rrethanat dhe kushtet për hapjen e shkollave shqipe, mënyrat e financimit, organizimit, sistemimit të mësuesve, trajnimit të tyre dhe procesit mësimor, e ndër tjera do të zgjedh edhe organet e saja udhëheqëse.
Njoftojmë se të pranishëm do të kem edhe Ministrin e Arsimit, shkencës dhe Teknologjisë të Republikës së Kosovës, z. Arsim Bajramin dhe Ministrin e Diasporës së Republikës së Kosovës, Valon Muratin, të cilët dhe kanë konfirmuar pjesëmarrjen e tyre. Ndërsa e ftuar është edhe Ministrja e Arsimit të Shqipërisë znj. Lindita Nikolla.

Kuvendi themelues mbahet më 23.04.2017, duke filluar nga 12:00, në:

IG InitiativGruppe - Interkulturelle Begegnung und Bildung e.V.

Karlstr. 48/50

80333 München / Gjermani.

Ardhja e juaj do të na nderoj neve dhe shkollën shqipe në Bavari.

Ju lutemi të na e konfirmoni pjesëmarrjen tuaj në emailin apo numrin e telefonit të mëposhtëm.

(tel.015751383105/ mustafekrasniqei45@gmail.com)

Për Këshillit Nismëtar të Mësimin

Plotësues në Gjuhën Shqipe

Mustafë Krasniqi

Së paku sot, mos thuaj "selam alejkum " - Më thuaj shqip: T`u ngjat jeta!

· 

Sot është 24 Marsi; Më thuaj shqip: T`u ngjat jeta!

Së paku sot, mos thuaj "selam alejkum " !

Shkruan Fahri Xharra

Ç'ashtë ky za, kjo gjuhë që mbjell ,diamante rreth e qark ,e vransinën në det e hedhvetëm diellin sjell në prag ?! 

Gjuha jonë sa e mirë!Sa e ëmblë, sa e gjerë!Sa e lehtë, sa e lirë! Sa e bukur, sa e vlerë!

Qesh fytyra me vogëlushin,sa mirë shqip ai din me kja malet jashta frymën ndalin deti sytë hapi t'u pa!

O këng' e shenjtëruar, o verb i larë n'ar .O zjarr që më përflakesh si yll vetëtimtar ,O fshehtësir' e ndezur në fill prej shkrepëtime Kur të këndoj me gojë, kur të kuptoj në kartë ,Posi një kraharuar ti dhemb, o Gjuh' - e zjarrtë, Posi kullim' i gjakut që rreh në zemër time .

“Të falem ty, o gjuhë e fisit tim,siç nuk i falem asnjë perëndi –se tempull i përjetshëm më je ti,dhe ti mburoje nëpër mot të zi:ti, dritë e krirtë nëpër errësi,ti, perëndi, që nuk ke perëndim.” thotë Mitrush Kuteli .

Mos me thuaj “selam alejkum “ , po me thuaj shqip: T`u ngjat jeta !

Si shqiptarë që jemi Shqip ne duhet të mësojmë Dhe Zotin, të drejtë kemi, Ne gjuhën shqipe ta lëvdojmë.! Epo ju gjuhën tonë Doni ta humbisni fare Dhe me mallkim e me nëmë Shprehni ta shpini në varre.” Më thuaj shqip : T`u ngjat jeta !

Porsi kanga e zogut t'verës, qi vallzon n'blerim të prillit; porsi i ambli flladi i erës, qi lmon gjit e drandofillit; porsi vala e bregut t'detit, porsi gjâma e rrfès zhgjetare, porsi ushtima e nji tërmetit, ngjashtu â' gjuha e jonë shqyptare. Të falem ty, o fis i vendit tim: Ilir i lashtë, arbër i ri –dhe sot shqiptar në shumë Shqipëri…ty, i paepur popull luftëtar, qendresë e fortë në luftë e zjarr;

O moj Shqypni, e mjera Shqypni,

Kush te ka qite me krye n'hi?

Ti ke pas qene nje zoje e rande,

Burrat e dheut te thirrshin nane.

Ke pase shume t'mira e begati,

Me varza t'bukura e me djelm t'ri,…

 Më thuaj shqip: T`u ngjat jeta !

Por … Kur në sulm hodhën turqit Hordhitë e pambaruara,Kështjellat e sintaksës S’i muar, që s’i muar.Kur panë se gjuhësS’i hodhën dot prangatLëshuan drejt saj Gjithfarë merimangash.

Gjuh' e shejt' e kaq e moçme.Gjuh' sakole der n'dit t'soçme, Shoqen tande kund s'e gjenë!Zoti ty këtu t'ka çuemun: T'rrebt' e t'bukur e t'kulluemun;Kshtu gjithmon' ti ke me qenë.Gjuh' që t'foli Skendërbegu, Dhe ndër t'par' qe Naim Begu,Që me shkrim t'pat lartësue.Ty t'kan' fol' shum' kapidana, Burra t'rrebt si t'ishin zana; Gjuh' e rrebt, ti qofsh nderue! |

- Më thuaj shqip : T`u ngjat jeta !

...por ti, gjuhë e bekuar, Gjuhë e shëndoshë, Gjuhë e vjetër, gjuhë e luftuar, Gjithmonë je gjallë,Je pjesa e shpirtit të Arbërit Që kurrë s´do të vdesë. Ti ke pas qene nje zoje e rande, Burrat e dheut te thirrshin nane.

Porsi kanga e zogut t’verës, qi vallzon n’blerim të prillit; porsi i ambli flladi i erës, qi lmon gjit e drandofillit;porsi vala e bregut t’detit, porsi gjâma e rrfès zhgjetare,porsi ushtima e nji tërmetit, ngjashtu â’ gjuha e jonë shqyptare.

Pra, shqyptarë çdo fès qi t’jini,gegë e toskë, malci e qyteta, gjuhën t’uej kurr mos ta lini,mos ta lini sa t’jetë jeta,por për tê gjithmonë punoni;pse, sa t’mbani gjuhën t’uej,fisi juej, vendi e zakonikanë me u mbajtë larg kambës s’huej, 

Më thuaj shqip : T`u ngjat jeta !

Vëllezër shqipëtarë! Qasuni më dëgjoni,Sa të mundeni më parë Gjuhën tuaj mësoni.Pa shihni sa ësht’e mirëS’u vjen mall’ e dëshirë? S’më vjen rëndë nga priftërinjtë Që s’ dinë ç’ bëjnë e ç’punojnë,I urdhërojnë të zinjtë Që gjuhën shqipe ta mallkojnë.Po krye-priftërinjtë e tyre Nëkëmbës t’ orthodoksisë Shumë punë prej mynxyre Bëjnë kundër Shqipërisë! Të mallkojnë njerëzinë Të nëmosin gjuhën tonë,Të përçajnë Shqipërinë,Zoti mos e pastë thënë! 

Më thuaj shqip : T`u ngjat jeta !

Pra, mallkue njai bir Shqyptari,

qi këtë gjuhë të Perëndis’,

trashigim, që na la i Pari,

trashigim s’ia len ai fmis;

edhe atij iu thaftë, po, goja,

që përbuzë këtë gjuhë hyjnore;

qi n’gjuhë t’huej, kur s’asht nevoja,

flet e t’veten e lèn mbas dore…… Më thuaj shqip : T`u ngjat jeta !

Krenari kur janë etërit e kombit : Dom Ndre Mjeda ,At Gjergj Fishta, Naim Frashëri, Ismail Kadare, LEK GJOKA, Hil Mosi, Ernest Koliqi,Karmell Kandreva, Lasgush Poradeci, Mirush Kuteli , Petro Nini LUARASI, Pashko VASA.

Fahri Xharra

Gjuha shqipe – dhe ajo fenikase

Gjuha shqipe – dhe ajo fenikase

Kur qenia njerëzore zhvilloi për herë të parë gjuhën, ato sigurisht  u ndërtuan mbi të njëjtën pikë fillese: A dhe B; dhe shtrirje X – pafundësi Game” zhvilluar në versione të shumta, ky diversitet në vazhdimësi.

Gjuhët semite janë një grup i të së njëjtës familje, ato kanë një numër karakteristikash thelbësore të veçanta në ndërtimin strukturor të gjuhës së tyre me anën e të cilave mund të identifikohen si të tilla të cilat përbëjnë thelbin e tyre:

Gjuhët semite janë: abisine, fenikase, akade, herreje, arameje, kanane arabe, etj; e përbashkëta e gjuhëve semite janë fjalët e tyre, të cilat përbëhen nga rrënjë me tribashkëtingëllore secila (triliteralitet).

Një karakteristikë krejt e veçantë e vetëm gjuhëve semite është se ato kanë një fjalor të tej bollshëm, me shumë fjalë-emërtime për të njëjtin objekt, psh; ato i japin dritës 21 emra; vitit 24; Diellit 29; reve 50; errësirës 52; shiut 64; burimit të ujit 88; ujit 170; gjarprit 100; devesë 255 dhe luanit 350 të tilla.

Ky një thesar burim emërtimesh për shumë gjuhë të tjera, mendoj se nuk mund ti shmangesh dot, teksti më i hershëm i gjuhës semite është, mesazhi hyjnor, që përmban pretendimin e një shenjtërie të tillë, Kodi i Hamurabit. Gjithashtu të mirënjohura kemi vepra letrare: Libri Hebraik i Mbretërve, Psalmet, Kënga e Këngëve, mbishkrimet mbretërore akadiane, Epi i Gilgameshit, etj.

E vetmja gjuhë e familjes semite që nuk shkruhet me alfabetin arab, por me shkronja latine, është ajo malteze.

Alfabeti fenikas i përket po kësaj gjuhe e cila u zhvillua nga alfabeti “Proto-Sinaitic” rreth vitit 1050 para erës sonë, ky alphabet është shkruar gjatë Periudhës së Bronzit, në gadishullin Sinai, në Egjipt, shkrimet e para fenikase  ishin ato me sistemin “kuniform” (shpikur nga sumerët në Mesopotami).

Alfabeti fenikas kishte 21 shkronja të formave të ndryshme dhe shkronjat ishin bashkëtingëllore, shkronja të cilat ishin përvetësuar nga hieroglifët e semitëve në Egjiptin e Lashtë, siç e lexuam edhe më lart gjuha e fenikaseve i përkiste gjuhës semite e cila u përhap në Mesdhe nga markantet, që nga Siria, Izraeli, Palestina Libani, por dhe Tunizia.

Më poshtë po sjellim një listë fjalësh emërtime shkëputur prej fondit gjuhësor asaj gjuhe proto semite, ku shumë prej tyre duket sikur flasin qartas shqip, mos ndoshta kemi të bejmë direkt me gjuhën e lashtë fenikase?

Përpara se te lexojmë tabelën e mëposhtëme nevoitet të shpiegojmë barazvlerën e shkronjave të paraqitura në tabelë si psh; shkronja e madhe semite: V = A, psh; në proto semitic kemi; bVn = Ban, bëj  (gegërisht; Ban) -(eng. build), ndërkohë, shkaku i evolimit gjuhësor tek shumica e gjuhëve të sotme me bazë latine kryesisht, kalime të aprovuara shkencërisht si; leximin e shkronjës nga: B = V,  si psh; bayṣ̂ = vezë (egg), ashtu si dhe shkronjën; ḳ = s; sh, etj, … duke lexuar tabelën – qartas do i kuptoni ato.

Proto-Semitic dictionary; – b c d g ġ h k l m n p r s ś ŝ š t w y ɬ ʔ ʕ ʾ ʿ θ

                                                  Mili Butka @ Gjuha shqipe
                                                      #Aleksander Hasanas

Gjuha shqipe provohet mes tre rrugëve shkencore si gjuha më e vjetër e mbijetuar.

  

Altin Kocaqi

Gjuha shqipe provohet mes tre rrugëve shkencore

si gjuha më e vjetër e mbijetuar.

Rruga e parë është ‘shkenca indogjermane’ ose shkenca e gjuhësis së krahasuar ku me studimin e atit të kësaj shkence, Franz Bopp, shqipja provohet më e vjetër se sanskritishtja me anë të analizave fonetike gjuhësore të Boppit.

Rruga e dytë janë mbetjet origjinale të gjuhës paragreke, Çabej – Camarda, që janë ruajtur deri në ditët tona. Këto mbetje si ‘mnin, ais, gjunon, vrahe etj, gjenden në doreshkrimet e greqishtes së vjetër edhe provojnë gjuhën shqipe si gjuhën e paragrekëve.

Rruga e tretë për nga radha shkencore janë mbishkrimet paragreke e paralatine me të cilat të suksesshëm kanë qënë Thomopulo edhe De Angeli.

Të treja këto rrugë janë injoruar nga shkenca e albanologjisë këto 70 vitet e fundit kur vendi ynë u izolua edhe nuk po del dot akoma nga errësira e viteve të shkuara por po e vazhdon akademizmin me mëndësit e errësirës.

Hylli i Dritës, që botohej nga bibloteka franceskane nën përkujdesjen e At Gjergj Fishtës, në vitin 1922, e ka kuptuar shumë mirë se shkenca e krahasimit është baza e diturive të vërteta por kjo shkencë e zbehte rolin greko-romak edhe e nxirrte shqipen si gjuhën më të vjetër ndaj edhe si rrjedhoj filluan sulmet e Miklosicheve serb që shtrëmbëruan shkencën duke marrë në shqyrtim shkencorë huazimet e shqipes nga gjuhët e fqinjëve edhe jo fjalët e saja.

Kjo ndyrësi u përdorë e po përdoret akoma në shkencën tonë duke i anashkaluar të treja rrugët që përmenda mësipër të cilat tregojnë jo vetëm gjuhën me të vjetër por edhe pellgun pellazgjik si vendin ku është folur mëma e gjuhëve. Ky pellge kishte për kryeqendër Dodonën në trojet tona etnike. Shkruan At Gjergj Fishta Ditunija shqype edhe themeluest e sajë, Hylli Dritës 1922

"Ditunija e popujve, mas sa e sa studimeve të fella të kryeme permi secillën gjuhë indogjermane ashtu edhe mes krahasimeve të njanës gjuhë me tjetrën e të gjithave me sanskritishten, si edhe duke mbështetur edhe mbi konkluzionet në arkeologjin e popujve prehistorik indogjerman, u bë e mundur me ja diktue shojet popujve indogjerman, qi qysh me Herodotin e deri në shek XVIII ishin te shtjelluara në kaosin e përrallave edhe gojedhenave mitologjike edhe përmbanin një lëmsh çashtjesh historike me të cilat historia, deri vonë, kot u mundue me ja gjet fillet.

Çashtja e lindjes edhe e dyndjeve të kombeve indogjermane qe gjithmonë me enigmatike në historin kritike. Qe vërtetë një labirinth i mitologjis ku kurrnji dijetarësh para Boppit e Schlimannit nuk guxoi me ju hulle për ta studjue. Boppi , ati i ditunis krahasuese, ishte i pari që i mori në një analizë krahasuese këto gjuhë edhe pasi i krahasoj me sanskritishten edhe diktoj afrimitetin e këtyre gjuhëve me shoshoqen edhe caktoj principin se gjuhët që etimologjikisht do të përkojshin me sanskritishten e hershme do ishin të dala nga një pellgë prehistorik nga ku u shkëputën edhe enden e u zhvilluan moteve te shkëputura prej shoshoqes. Boppi me kete parim vuri themelet e çështjeve të gjuhëve simotra ndërsa për zhvillimin e seciles gjuhë punuan Mullet, Meyer, Curtius, Brungmann, Hirt, Schrader etj.

Rezultatet e lumnueshme të ketyne autoriteteve i garantuan kësaj shkence në etimologji një vend të veçante mes diturive të tjera me emën ‘ Ditunia indogjermane’. Nga kjo dituni rrjeth se popujt gjermnan, sllav, kelt me popujt latin, grek, ylliro-shqyptare janë vëllezër prehistorik me popujt indian, persjan, throako-phrygo-armenëe, të cilët prej 3000-4000 vjetë para Krishtit u ndanë prej nje votre tuj u shkepë kush kahë Asia, kush kah Europa". 

EUROPA dhe profecia e J. G. Hahn…

(Nga cikli “Copëza të historisë shqiptare”)

Bujar Kule

kulebujar.wordpress.com

3

(Nga cikli “Copëza të historisë shqiptare”)

Fuqitё e mёdha europiane (Franca, Anglia, Rusia, Gjermania) pasi detyruan  Perandorinё Otomane nё vitin 1829 tё njihte krijimin e njё shteti qё nxituan ta pagёzonin me emrin “Greqi”, tё pranonte pavarsinё e kёtij  shteti nё vitin 1830, kurorёzuan edhe njё princ bavarez si mbret tё tij nё vitin 1832. Qindra ekspertё të fushave të ndryshme të qeverisjes dhe administrimit të një shteti, e shoqёruan mbretin e ri nё udhёtimin drejt mbretёrisё qё mbarte emrin magjepёs “Greqi”. Atdheut tё Pitagorёs, Platonit, Eskilit, Leonidёs dhe Themistokliut…

Udhёtim ky qё nё gazetat europiane do tё krahasohej plot epos dhe mallёngjim  me udhёtimin e Argonautёve. Por a ishte vёrtet Greqia, Greqi?

Pra njё vend i populluar nga njerёz qё flisnin gjuhёn e banorëve të Greqis antike?

Midis këtyre qindra  ekspertëve shtetformues qё shoqёruan mbretin bavarez drejtё mbretёrisё tё sapo pagёzuar Greqi, bënte pjesë edhe doktori në drejtësi J. G. Hahn. Ashtu si tё gjithё ekspertёt e tjerё evropianё qё ju bashkangjitёn misionit tё mbretit bavarez pёr tё formuar shtetin e ri edhe J. G. Hahni do tё vёrente me habi se ajo, gjuha greke që flitej në Greqi, nuk ngjasonte aspak me greqishten antike që  mësohej në shkollat evropiane.  Kjo habi e parё do tё pasohej nga njё e dytё akoma mё e madhe. Gjuha mё e pёrdorur nga popullsia e shtetit tё ri ishte njё gjuhё tjetёr, krejt e ndryshme nga kjo e para qё quhej greke edhe pse nuk ngjante aspak si e tillё. Kjo i pёrkiste njё populli tё quajtur shqiptar tё cilit i pёrkisnin edhe luftёtarёt mё tё paepur dhe prijёsit kryesorё tё kryengritjes antiturke qё gazetarёt europianё e kishin quajtur “greke”, por që tashmë askush nuk ishte më i sigurtë, nëse ishte e drejtë të vazhdonte të  cilësohej si e tillë…

 “Sot Atika, Magara, Beotia, Eubeja e Jugut, Argolisi dhe Korinthi kanë vetëm banorë shqiptarë… Ndër ishujt Hydra, Specia, Poros dhe Salamisa  banohen vetëm nga shqiptarë dhe në këto vende përpara kryengritjes greke, asnjë grua nuk dinte greqisht. Kjo shpjegon se pёrse luftrat ndër dete u kryen vetёm nga shqiptarët, dhe arsyen qё sot gjuha e folur në flotën greke  është vetëm shqipja. Por edhe në kampet e kryengritjes në Tripolice dhe Athinë nuk flitej aspak vetëm greqisht, sepse elementi luftarak shqiptar merrte  pjesë edhe në betejat e tokës. Marko Boçari dhe Foto Xhavella ishin shqiptarë nga Suli, tё tillё janё edhe Grivat që janë po nga Suli, siç ishin shqiptarë edhe Kriziotët nga Eubeja e Jugut”. (J. G. Hahn. Studime Shqiptare. Kap, IV).

 Por, ndërsa i gjendur përpara këtij problemi, ndoshta krejtësisht të pa parashikuar, mbreti i ri i ndihmuar nga këshillat e ekspertëve shtetformues europianë  dhe dhespotëve të Kishës së Krishtere Ortodokse, vendosi se nëse nuk  kishte një komb grek, zgjidhja më e mirë do të ishte ta formonin një  të tillë,  J. G. Hahn i apasionuar pas hulumtimit të historisë së popujve dhe gjuhëve qё ata flisnin, filloi të studionte historinë, zakonet dhe gjuhën e popullit të shqiptarëve. Shqiptarë të cilët, politika europiane e ndihmuar nga ajo e Kishës Ortodokse  vendosi t’i “qytetëronte” duke i kthyer në grekëfolës dhe në të tilla raste, ashtu si kishte ndodhur shumë herë në histori, dënimi për ata që nuk dëshironin të “qytetëroheshin” duke harruar kulturën, gjuhën dhe historinë e tyre ishte një dhe i vetëm…

Vdekja!

Në këtë përpjekje, apo më saktë, luftë kundër kohës për të memorizuar në kujtesën e historisë, qënësinë e  kulturёs dhe gjuhёs tё njё populli tё dёnuar me vdekje,  J. G. Hahn do të shkruante “Studime Shqiptare” (Jene, 1854). Krejtësisht i ndërgjegjshëm për pafuqishmërinë e tij për të  ndalur aksionin e dhunshëm politik, ekonomik, kulturor, demografik, që shteti i ri grek i ndihmuar me aq zell edhe nga Kisha Ortodokse kishte ndërmarrë për të “qytetëruar”, apo më saktë, për të “greqizuar” shqiptarët,   Hahni shkruan me dёshpёrim se…

 “Tashmë shqiptarëve të Greqisë nuk i vjen mirë t’i quash shqiptarë, sepse  i ngjan njësoj, si t’i quaje barbarë. Ai e quan veten helen dhe mburret me këtë origjinë. Në shumë qytete të mëdha të Atikës, gratë kur shohin se pranë tyre po kalon në rrugë një i huaj, flasin  greqisht, dhe në Hydra, Specia dhe Salamis, mund të takosh sot vetëm pak vajza, që nuk dinë të flasin greqisht, megjithëse gjuha e familjeve të tyre është shqipja. Ky zhvillim po ecën kaq shpejt, sa nëse do të vazhdojë me këtë ritëm, brenda tre brezave shqipja do të flitet vetëm ndër skajet më të veçuara të Greqisë  dhe brenda gjashtë brezave do të jetë zhdukur fare…”. (Studime Shqiptare. Kap, IV).

Nga largёsia e kohrave mund tё dёshmojmё se tashmё kjo “pjesё” e profecisё sё Hahnit ёshtё thuajse pёrmbushur. Shkruajmё “pjesё” sepse nё shkrimet e tij, Hahn, mё shumё se njёherё shpreh ndjenjёn dhe dyshimin se, harresa, zhdukja e kujtesёs sё kulturёs dhe gjuhёs sё shqiptarёve tё Greqisё, mё shumё se atyre vetё, do t’i shkaktonte njё dёm tё pazёvёndёsueshёm kujtesёs historike dhe kulturore tё Europёs. Do tё cungonte  njёherё e pёrgjithnjё identitetin  shpirtёror e tё qёnit dhe tё ndjerit europian. Se duke pranuar zhdukjen e kulturёs dhe gjuhёs sё shqiptarёve tё Greqisё, Europa po zhdukte njё pjesё tё vetvetes. Njё pjesё tё trupit  tё saj, pa tё cilёn, ndoshta nesёr, nuk do tё mund t’i mbijetonte  stuhive, sfidave tё historisё. Ishte pikёrisht kjo ndjesi, dyshim, qё nё kohё do tё shndёrrohej nё bindje, e cila e nxiti J.G. Hahn tё memorizojё nё rreshtat e “Studimeve Shqiptare” gjithçka qё mundi mblidhte mbi historinë, kulturën dhe gjuhën e popullit shqiptar, jo vetëm në Greqi por kudo që ai jetonte në Ballkan.

Bujar Kule

Shpella e Trenit, Ushta dhe heshta! – Etimologji.

aleksanderhasanas

February 8, 2017

Albania, Arkiva, Etimologji, Fahri Xharra, Lajme, Letra -Kulture- Arkeologji, Mistere

1 Comment

Edit

 Printo

Ushta dhe heshta !

“E ç`mund të shkruaj tjetër për shkëmbin e Spilesë, Shpellën e Shkruar apo Shkëmbin e Nuses?… Në një nga vizitat më të fundit që bëra tek Shkëmbi I Nuses vitin e kaluar (20 tetor 2011) për të riparë për të disatën herë pikturën e Trenit, ajo pothuajse nuk dukej …

Mosha, vitet e gjata apo koha e çmendur e kishte fshehur pikturën unike shekullore?

Duar makabre, si pjesë të një trupi pa gjak e ndërgjegje njerëzore,të shtyra nga një mendje e prapë e djallëzore, kishin gërvishtur e pastaj lyer me bojë të bardhë a gëlqere disa prej figurinave të pikturës së Shkëmbit të Nuses…I shokuar, me duart e mbështetura mbi tëmthat e mia, me kokën drejt qiellit dhe fytyrën nga liqeni i pafajshëm, fillova t`u lutem perëndive të lashta pellazgo-ilre, ju luta, I thirra me gjithë fuqinë e zërit, ulërita…

Por as ato nuk dukeshin gjëkundi…Ku është vallë Dia-u, perëndia e Diellit?! Po Dia-hu, perëndia e qiellit ku është?! As Dhemetra, perëndia e tokës nuk përgjigjet!

Mos vallë dhe ato, që të gjitha, janë zemëruar me ne, njerëzit dhe janë larguar përgjithmonë?! Ju luta gjatë, shumë gjatë perëndive pellazgo-ilire për Shkëmbin e Nuses dhe pikturën e Trenit të lashtë… Dhe…ika! Veshët vazhdojnë të më buçasin nga zërat e sirenave që japin alarmin…

“Shqiptarëtë flasinë një nga më të vjetërat e më të bukurat gjuhë të dheut. Gjuhëratë që kanë qënë shoqet dhe motërat e shqipes, kanë mijëra vjet që kanë humbur e s’fliten në nonjë vënt të dheut. Shqipja është shoqe e ngushtë me greqishten e vjetër, me Llatinishten, me Sanskrishten, gjuhënë e Indisë së vjetër,me Zendishten, gjuhënë Persisë së vjetër, me Keltishten me Teutonishten. Këto quhenë gjuhëra të vdekura, e shqipja, gjuha jonë, q’është m’ë e vjetërë nga ato, ësht’e gjallë e flitetë edhe sot si në kohën e Pelasgvet. (Sami Frasheri “Shqipëria ç’ka qënë, ç’është e ç’do të bëhet” Bukuresht 1899 )

Kjo fjali më ngacmoi: “ Heshta ose ushta është një arme e punuar nga nje dru i holle, në maje të së cilës vihej një thike e mprehte.”; një mos qartësi në në perceptimin historik. . Kur ushtës iu është vu një maje tehu i mprehtë metalik dhe ushtës së të parëve tanë është një ndryshim kohor me mileniume.

Nga gjuha shqipe e vjetër që e kemi, po flasim për ushtën e kohës pellazgjike kur fjalët ishin monosilabike (një rrokeshe). Ushta ishte një “armë” gjuetije por edhe një armë lufte prej së largu .

Pra, gjuha shqipe ka ruajtur në vetvete shumë fjalë, të cilat për nga kuptimi, mënyra e ndërtimit dhe emërtimit kanë të bëjnë me periudhat shumë të hershme të përdorimit të fjalëve, të cilat, në fazën fillestare të zhvillimit të gjuhës kanë qenë fjalë me një rrokje.

Fjala Ushtë e gjuhës shqipe, tregon një armë dore të njeriut të hershëm. Ushtë-a, armë sulmi e kohëve të lashta, me një bisht të gjatë, dhe me maje të mprehtë hekuri, e cila mbahej në dorë. Heshtë, shtizë, E shpoi me ushtë ( FGJSH ) Maja e ushtës, fillimisht mund të ketë qenë e sajuar edhe nga guri i mprehtë, ose nga një dru i fortë, që shërbente për të sulmuar kafshët e egra me qëllim për të siguruar ushqimin.

Të dimë një gjë: Nga emri ushtë-a,. doli edhe emri ushtar, njeri që mban në dorë armën, ushtën. Bashkimi i dy tre apo më shumë njerëzve me ushta në dorë, përbente grupin e parë e gjahtarëve, që sulmonin kafshët e egra bashkërisht dhe të cilët po ashtu edhe prenë e ndanin bashkërisht.

Cila gjuhë në Europë e quan ushtarin apo ushtrinë me një emër aq të vjetër ? Pra një grup njerëzish të armatosur me ushta përbënin edhe njësitet e para të asaj force, që më vonë do të emërtohet si ushtri dhe, që padyshim vjen nga fjala ushtë.  Mrekulli e lashtësisë !

Historianët shpjegojnë: “Ushtria e Lekës së Madh, shquhej në radhë të parë për ushtat e gjata, të rregulluara nga një lloj druri i lehtë por elastik, në gjatësi deri në katër metra, i cili rritej në pyjet me vegjetacion te pasur të Ilirisë dhe Greqisë, armë kjo me të cilën goditej kundërshtari nga një distancë e mjaftueshme për ta paralizuar qysh në ndeshjen e parë. ”Pra, ushta mbeti ushtë .

Duke shfletuar fjalorët e gjuhës shqipe e gjejmë: Nga emri “ushtë” janë sajuar: ushtar, ushtri, ushtroj. Ushtë-a, armë sulmi e kohëve të lashta, me një bisht të gjatë, dhe me maje të mprehtë hekuri, e cila mbahej në dorë. Heshtë, shtizë, E shpoi me ushtë ( FGJSH, f 2098 Usht-i , ushtër- ushtra, ushti i gurit, këput ushtin. Po aty, f. 2098 Prishtinë, 1981

Eugenio Vaina De Pava, ( “Albania che Nasce”, Catania, 1914) shkruante: ”Këtu tragjedia e një populli që i ka dhënë elementët më të mirë të tij, ushtarë, filosof, burrat e shtetit, të shenjtët, të gjithë pushtueseve të tij, sllavë e latin, grekë dhe turq dhe që më në fund thërret bijët e tij, të varfër e të keqtrajtuar për ti edukuar në gjirin e tij; që mundohet të rindërtoj me vështirësi të mbëdha një koshencë kombëtare.

Dhe kjo dëshirë kolektive ka pasur për një kohë të gjatë një sintomë të vetëm por të fuqishme: ruajtjen dhe unitetin e gjuhës kombëtare. “Apo jo?
Ushta dhe heshta nuk janë një. “Një nga njësitë përbërëse të ushtrisë së mbretit etrusk Tarkuin Prisko quhej HASTAT. Autorët antikë shpjegojnë se pjesëtarët e ushtrisë etruske pajiseshin vetë me armatim.

Nga armatimi që mbanin, merrnin jo vetëm emrin por edhe pozitën shoqërore. HASTAT shqiptohet edhe HASHTAT, të sjell ndër mend fjalën shqipe Heshta . (ushtë, heshtë, shtizë, janë armët e para të dorës të punuara me maje guri e më vonë nga metali,) Pra këndej Adriatikut përdorej “Ushta” e andej “ Heshta”

Në studimet e autorëve vendas dhe të huaj nuk është bërë ndonjë përpjekje tërësore për të caktuar lashtësinë e ciklit të këngëve të kreshnikëve dhe nëpërmjet shqyrtimit të armëve të përdorura prej tyre.

Por Armët e përdorura në ciklin tonë të kreshnikëve mund të grupohen si vijon; a) Armët e bardha apo armët e ftohta; dhe më vonë edhe armët e zjarrit dhe veglat optike.

Në armët e bardha dallojmë: armët e luftimit të afërt, të luftimit larg dhe pajisjet vetjake mbrojtëse. Kreshnikët shqiptarë, në luftimin e afërt, përdornin armët për goditje siç ishin: shkopi (sinonimet: huni, shtaga, dajaku, çomanga, topurrja), topuzi prej druri dhe më vonë prej metali. (Çështje të folklorit shqiptar, 3, Akademia e Shkencave, Tiranë, 1987)
Gjuha shqipe, gjuhë e perëndive !

Gjendet në skajin juglindor të liqenit të Prespës së Vogël, vetëm disa metra nga buza e ujit. Përfaqëon një shpellë karstike. Ajo ka dy kate dhe gjatësi disa dhjetëra metra. Ka qenë vendbanim prehistorik i njeriut të lashtë (nga neoliti i hershëm deri në epokën e hekurit). Gjendet një koloni shumë e madhe lakuriqësh nate. Ka vlera shkencore (gjeologjike, gjeomorfologjike, biologjike), didaktike, estetike, turistike. Vizitohen sipas rrugës automobilistike Korçë ose Bilisht – Tren – Liqeni I Prespës së Vogël http://www.akzm.gov.al/apps/akzm_cd/Korce/KO_Mon/KO52.htm

Fahri Xharra,
07.02.17 , Gjakovë