Qytetëza etruske e të vdekurve

                

               

Qytetëza etruske e të vdekurve 

Emri i Pellazgëve është një emër i « përgjithshëm », sikur nodhi më Ilirianët dhe Trakët. Ky emër « Pellazg » kujton një popull parahistorike pasardhësit e « popullit të Shpellave » (shtëpitë e tyre e parë ishin shpellat dhe guvat) që përcaktonin një grup njerëzve të përbërë nga disa grupe shoqërore (tribu) që rrjedhnin nga një popull të vetëm me të njëjtën etnie, duke folur të njëjtën gjuhë në dialekte të ndryshme dhe gati duke pasur të njëjtat tradite : Trakët, Ilirët, Trojanët, Dardanët, Frigianët, Moskët, Liqët, Karianët, Mizianët, Etruskët, Mesapienët, etj. (nga Mathieu Aref)

E pra, kur jemi edhe tek etruskët  si pasardhës të pellazgëve , do të flasim për një trashëgimi të madhe botërore e mbrojtur edhe nga UNESCO Nekropolet Etruske  (Varrezat Etruske)
Në Çerveteri janë edhe sot  “varrezat” etruske në të cilat gjënden me mijëra varre të organizuara  me një plan (të ngjashëm  me një qytet); me rrugë, sheshe të vogla dhe fqinjësi. Pra ky quhet edhe "qyteti i të vdekurve", por është trashëgimia më e jashtëzakonshme e Civilizimit të lashtë Etrusk. Pra një civilizim unik para romak plan të urbanizuar.

Të spjegojmë, çdo varr i nekropolit është i ndryshe nga të tjerët me trajta të ndryshme varësisht nga periudha e ndërtimit  dhe teknik a kohës. Ky lokalitet etrusk i Çerveterit daton diku nga shek.9 pra Kr.

Fotot e tregojnë më së miri arkitekturën etruske.

Një vepër shumë me rëndësi për historinë dhe shkencën  shqiptare në fushën e hulumtimeve të qytetërimeve të lashta mesdhetare, me një fokusim dhe orientim të përqëndruar në zbulimet e së vërtetës për pellazgët, ilirët, etruskët dhe për shqiptarët. 

Ç’është e vërteta kësaj fushe hulumtimi iu kanë rrekur shumë studjues si të pasardhësve të tyre po ashtu edhe të huaj por me veprën “Pellazgët, Ilirët, Etuskët, Shqiptarët” Nermin Vlora  ka dhënë një kontribut shumë të madh  duke vënë në spikamë shumë zbulime  të cilat deri vonë kanë qenë sa e diskutueshme po aq edhe të panjohura. Ajo konstaton se ”shqipja  që flitet në trojet indigjene Shqiptare ishte gjuhë e përbashkët e pellazgëve, ilirëve dhe e etruskëve të lashtë, prandaj nëpërmjet saj mund të rindërtohet edhe historia e tyre”.

 Në veprën që po ua propozojmë, të nderuar lexues, do t’i gjeni këta kapituj: “Qytetërimet e lashta mesdhetare”, “Etruskishtja gjuhë e gjallë”, “Lashtësia e gjuhës shqipe”, “Shqipja çelësi i gjuhëve” dhe “Prona gjuhësore dhe gjenetika”.
Për t`u përmendur janë Muzeu Nacional I Romës, Muzetë e Vatikanit dhe muzetë tjera botërore  ku ruhen gjetjet e ndryshme në këto varreza Etruske.

Monumentet etruske ishin deri vonë gati të panjohura sepse më parë i kthyen në monumente romake dhe më pas në monumente të krishtera. Vetëm varret që janë zbuluar në kohët moderne dhe që ishin ende të pa dhunuar, na kanë dhënë idenë e origjinalitetit të atij qytetërimi të shkëlqyer.

 

Fahri Xharra,23.02.17

Gjakovë