Koshi i Politikës - Nga: Sali Bytyçi.

Për «engjëjt» komunistë të Kosovës.

Pas periudhave diktatoriale njerëzit e të gjitha shtresave dhe ngjyrave duhet të përmbahen. Nuk ka zgjidhje tjetër. Mospërmbajtja e njërit, nxit reagimin e tjetrit dhe fajin nuk mund t’ia hedhësh reaguesit më pak se nxitësit, sepse në të tilla raste shkaku e pasoja bëhen një.

Të gjithë ata që e kanë përjetuar periudhën pas demonstratave të vitit ’81, sidomos ata që u përfshinë në ndonjë mënyrë në to, e dinë mirë se çfarë kohe ishte në Kosovë: kohë e përndjekjes, e diferencimit, e shantazhimit, e burgosjes, e maltretimi e deri edhe e likuidimit fizik. Tani të dalë dikush që ishte pjesë e mekanizmit përndjekës të asaj kohe, edhe më keq, dikush që ishte në krye të përndjekësve, dhe të arsyetojë veprimtarinë e tij duke i “dënuar” edhe një herë të dënuarit e asaj kohe, në emër të lirisë së shprehjes, me siguri që nuk mbetet pa pasoja.

Unë personalisht jam prej njerëzve të cilët në vitin 1981 e pësuan. Si i ri, jo vetëm organet e shkollës, po edhe të policisë e vërejtën se edhe unë isha “njëri” prej atyre të rinjve që përbëja njëfarë rreziku dhe, së bashku me një shok tjetër, një ditë më thirrën në një bisedë në zyrën e drejtorit. Në zyrë, përveç drejtorit, H. Sh., ishte edhe komandanti i policisë, R. O. Në mesin e pyetjeve, nga fundi i bisedës, njëri prej tyre, ma bëri pyetjen: “A beson në Lidhjen e Komunistëve, se do t’i rregullojë të gjitha problemet?” Unë u përgjigja shkurt: “Jo, nuk besoj”. 

Një javë para se ta përfundoja vitin e fundit të shkollës së mesme, tri-katër ditë pasi kisha dëgjuar në radio për “diferencimin ideopolitik”, më përjashtuan nga shkolla. Një vit ma vonë, na rrethuan shtëpinë, na bastisën dhe na arrestuan me gjithë vëllanë, që ishte më i vjetër se unë 10 vjet. Pas hetimeve, ma ngritën aktakuzën duke u mbështetur në një poemë të shkruar në fletore dhe se kisha lexuar disa libra të vëllait, të ndaluara.

Në kohën kur po mbahesha në paraburgim në Burgun e Qarkut të Prizrenit, 16 dhjetor 1982 – 16 shkurt 1983, në gazetën e përditshme “Rilindja” lexoja reagime kundër një libri, me titull “Gollubnjaça” (Guva e pëllumbave), e botuar në Beograd (?), më duket ishte dramë, e cila binte në kundërshtim me politikën e bashkim-vëllazërimit. 

Tani nuk më kujtohet saktë arsyeja pse ky libër binte në kundërshtim me politikën e asaj kohe, nëse në të madhëroheshin çetnikët apo ustashët, po më kujtohen reagimet e shumta të asaj kohe kundër këtij libri. Nja dy-tre vjet para kësaj, ishte botuar edhe një libër tjetër, në Beograd, me titull “Vunene vremene” (Kohë të leshta), më duket vëllim poetik, në të cilin autori i saj kishte përqeshur sistemin ideologjik jugosllav. 

Pak pas meje, Vuk Drashkoviq kishte botuar romanin “Nozh” (Thika), në të cilin madhëronte çetnikët, për të cilin pati reagime të shumta. I pari, autori i librit “Vunene vremene” ishte dënuar një vit burg me kusht, ndërsa autori i “Gollubnjaçës”, emri i të cilit nuk më kujtohet, dhe Vuk Drashkoviqi, përveç kritikave në shtyp, nuk kishin pasur asnjë pasojë. 

Ndërkaq, unë, atëbotë nxënës i përjashtuar nga shkolla e mesme, për një poemë të shkruar në fletoren time dhe për disa libra ilegale të vëllait, u arrestova, u torturova në hapësirat e Policisë së Qarkut në Prizren nga inspektori Daut Morina dhe kryeshefi i Policisë së Prizrenit, Vesel Krasniqi, të cilët, pasi m’i hoqën rrobat e trasha, se ishte dimër, më ranë me shkopinj, përveç shputave të këmbëve, shpinës derisa u lodhën të dy, duke kërkuar t’iu jepja emra kush e kishte lexuar këtë poemë, apo kush i kishte lexuar librat e ndaluar. 

Aq më ranë, saqë kur më dërguan në burg, rreth pjesës mbi veshka më kishte pëlcitur lëkura. Në fund të torturave, Veseli, duke më bërë presion të nxirrja emra, ngriti shkopin mbi kokën time dhe më bërtiti me aq zë: “Fooooool”, i gatshëm të më binte në kokë. Kurë nuk i harroj mustaqet e holla rreth buzëve të tij dhe gojën e hapur tmerrshëm! Por kur iu përgjigja që s’kisha çfarë të flisja më shumë, uli shkopin dhe doli nga dhoma ku më torturuan dhe më nuk u duk në zyrën ku bënte hetimet mbi mua, Daut Morina.

Në bazë të kësaj poeme të shkruar në fletoren time dhe me shtesë librat e ndaluar të vëllait, më dënuan për vepër penale nga neni 133 për propagandë, dënim që e vazhdova në vitin 1984 (rastësisht viti koincidon me titullin e romanit të Xhorxh Orvellit “1984”).
Unë jam prej rasteve më të vogla të asaj kohe. Përveç përndjekjes dhe burgosjes, i asnjë nga këta njerëz nuk kishin të drejtë të punësoheshin.

Arsyeja pse i përmenda autorët serbë e kroatë që nuk u dënuan për veprat e tyre, është të tregoj që në gjithë ish-Jugosllavinë ishte një sistem ideologjikë, po ky sistem më i egri ishte në Kosovë, ku hetuesit shqiptarë dhe prokurorët e gjykatësit ishin shumë më të ashpër në zbatimin e këtij sistemi, punë që e kryenin me vullnet të madh.

Tani të dalë personi që ishte në krye të atij sistemi policor në Kosovë dhe t’i gjykojë edhe njëherë të persekutuarit e asaj kohe, është e patolerueshme dhe jo humane. E kam fjalën për Azem Vllasin, po ky përmendet sepse ka qenë në krye të atij regjimi, po nuk është i vetmi, ka mjaft shokë.

Personalisht, nuk jam të bëhet vetëgjygjësi as mbi të as mbi askënd tjetër, por njeriu që ka qenë në krye të një aparati shtypës, së paku do të duhej të dilte para një Gjyqi Moral. Kjo edhe në emër të Evropës dhe të evropianizimit tonë. 

Në krejt Evropën Juglindore dhe në Ballkan janë dënuar krimet e komunizmit, përse kjo nuk ndodh edhe tek ne?! 

Nëse nuk bëhet një Gjyq Moral ndaj njerëzve që kanë qenë në krye të aparatit të dhunës në kohën e sundimit të ideologjisë komuniste në Kosovë, të bëhet një Gjyq Moral ndaj njerëzve të cilët në atë kohë u përndoqën nga ai aparat i dhunës! 

Dhe, nëse ndodh e dyta, pra Gjyqi Moral ndaj të përndjekurve të viteve ’80, pra e drejta të mbetet në anën e dhunuesit e jo të të dhunuarit, atëherë duhet të bëhet një Gjyq Moral ndaj gjithë popullit shqiptar, ndërsa në Kosovë të kthehet pushteti serb, i cili e dhunoi këtë popull përreth një shekull!

Sali Sali Bytyqi