Stavrotypoma (tattoo) një zakon i njohur edhe tek Vllehët.

Stavrotypoma (tattoo) është një zakon që nuk është i njohur gjerësisht se ka pasur edhe tek vllehët.

Por kohë më parë  edhe Vllachia e ka përdorur për "shënjë" në këtë mënyrë për të shprehur rendin shoqëror, hierarki, ndjenjën e tyre fetare, ose sepse ata besonin se tatuazhi të jepte më shumë bukuri dhe fat me vajzat apo edhe paragjykim. 
Shumica e grave e kishte qëndisur trupin e tyre të ishin sa më të bukura, dhe për  këtë shkak se kur ata ishin të rinj ishte diçka që e bënin të gjithë. 

Gjyshet e sotme që janë mbi 80 vjeç janë brezi i fundit që ka ruajtur këtë zakon të lashtë. Disa studiues (Panag. ARGYROPOULOS) argumentojnë se tatuazhi ishte i zbatueshëm në antikitet (skllevër, të burgosurit), dhe kjo është shumë e mundshme tatuazhi në popullatat vllahe të ishte vazhdimi i kësaj tradite të lashtë.
Komplote të ndryshme osmane, kanë thënë se forma e një kryqi veshur nga vajzat e vogla, synonin parandalimin e rrëmbimit dhe izolimit të tyre në një harem, pasi shihej si një simbol i urryer sidomos nga turqit. Gjithashtu ishte simbol i shquar i parandalimit të së keqes.

Sipas hetimeve tatuazhi ishte përhapur kryesisht në Vllahin e Maqedonisë dhe Epirit. 

Qymyri, tjegulla dhe pigmente të ndryshme të tjera përdoreshin për të aritur rezultatin përfundimtar të një tatuazhi duke e përzier edhe me një lëng (uzo, raki etj). Zakonisht mernin thëngjij duke i goditur me gurë dhe i bër pluhur si miell, pastaj ato i përzienin me dokrra për të bërë baltën e duhur dhe me anën e dy gjilpëra shponin në linjat e vizuara  në ballë ose në dorë. 

Natyrisht që kishte dhe rrjedhje gjaku dhe dhimbja ishte e madhe. Pastaj ato mbëshillnin dorën ose ballin me një leckë, dhe shenja – tatuazhi entej.

Dhjetë ditë më vonë, kur qymyri tashmë ka zënë në vendet që ishte shpuar dhe tatuazhi ishte përfunduar Zakonisht miqtë e saj janë duke bërë së bashku ketë rit.

Në ditët e sotme të moshuarit mes vllehëve mbajnë në mes të vetullave ose në duar simbolin e kryqit si një shenjë e ndjenjave të tyre fetare simbolet e tjera të përdorura nga Vllahia tek qëndisjet, thurrjet, qilima, çorga, guna, etj janë tipike e tyre.
Sipas folklorist Dr Basil Nitsiakos "Funksioni kryesor i tatuazh është diferencuar, ai tashme përdoret për bukuri estetike edhe pse ajo ka mbetur në kujtesën e njerëzve. Vllehët  duket e kanë përdorur si simbol aparteidit. 

Bukuria ka punuar gjithmonë duke pretenduar statusin social. Më krenarë që kanë pasur pozicion më të mirë social të përdorura dhe simbolet më të bukura dhe mbresëlënëse ... .

Mili Butka – Korçë, 1 Janar 2017.

Ref; www.almyros.vlahoi.net