Gjuha shqipe
dhe origjinaliteti i saj. Kuptimi i fjalës: “Le = lind, lindje, lindur”
Në gjuhën
shqipe, kjo një gjuhë pranuar e deklaruar si një gjuhë e “vetme” e para
degë lindur mbi rrënjën “boshtore” të gjuhës hyjnore “Zeus”, kemi
midis fjalorit të saj kompleks, fjalën: Le = Lind, lindje, pra diçka e re
krijuar mbi – Të ~ sipër, mbi e’T = J/et, e re një “Gjë”
apo “gjë/kafshë” e re.
Thjesht
“llustër” apo letrare – ilustrim,
sjell dy strofa poezie nga Yjet~Rilindasi
shqiptar:
ÇAJUPI
Ku Kemi Lerë
Në ç’vend kemi
lere?
Ku na bëjnë nderë?
–Në Shqipëri.
Po njeriu
vetë,
cilë do në jetë?
–Do vend’ e tij.
Pra dukshëm
qartë fjala; “le, lerë = lind, lindur”
Anagrama e
fjalës shqipe; “Le = El –Yll,, Yje … (A’L)
Femra – Amë,
kur lind ‘yllin’ e saj të ri quhet pikërisht; “Lehonë” për të vetmen arsye
sepse sapo ka sjell ,“Le” në jetë pasardhësin e saj më të ri,
ri-gjene/rim, rinis geni i ri.
Ashtu e
njohur prapashtesa “Um, us ~latine” dhe “as, os is ~ greke” në
gjuhën shqipe kemi pri/mare prapashtesën “ON”
E pas kësaj
kemi: LE + ON = Le(h)on, por jo vetëm kaq fjala shqipe: “On, An’, Ana” kanë një
domethënie kaq shumë të zgjeruar sa do duhej një studim tepër i mirëfilltë
ekipor –studiuesish.
(Në shqip
kemi; Ane e kand pra në këtë rast; Ane = vend i papërcakuar), ashtu si:
An
= vendi i fëmijës, “tokë e vogel-mi/ter” etj.
Për këtë po
sjell dy shembuj; kur fillojmë një punë të rë një krijim të ri,
fillimisht na duhet, “mendimi-vizioni-shëmbëlltyra” ➣pik/nisja “Ana” ku nisim të ngreme, ngrehinën kreative
– të re.
Në gjuhën
frënge kemi: “naissance = lindje”, e cila në shqip ka kuptimin: Nis/anë,
pra një “nishan-shenjë-nisje e re”
– Muaji
“Janar” quhet pikërisht kështu sepse kemi të bejmë me nje nisje te re një “An’”
të re ➣ I
An i Ri” [në latin. anni = vit, vite (et-e)]
– Jo
rastësisht në gjuhën e vjetër asiriane; “Viti i Ri = Rish Niss/anu”
“Lexoj” kjo
fjalë e cila në gjithë gjuhët e tjera me bazë latine, si tek ajo greke e
gjejmë: Lex = Leks, leksiko, (η λέξη, i léxi).
Në gjuhën e
lashtë shqipe kjo fjalë ashtu edhe nga shembujt e mësipërm do të thotë: “Le zë,
Le xë – lexoj” pra leximi ka kuptimin e shprehjesme zë mbi simbolet – gërma-shkronja
duke i bërë të zëshme të kuptueshme të dëgjueshme, nxjer – Zë, le zë,
lind zëri, akoma dhe më qartë vjen kjo në dialektet e shqipes ku: “Lexoj =
lëçoj, lëçit, lëshoj~zë”.
Në rast se e
kuptuam pra, fjala shqipe: “Le” ka kuptimin e lindjes së Re, e nxjerjes së
diçkaje të një “Gjëje” të re, mbi apo nga trupi “Amë”
Një sinonim të
pastër të fjalës: “Le” – sërish sjell rilindasi i madhi Andon Çako
Çajupi në poezinë e tij:
Mëmëdhe quhetë
toka
ku më ka “rënurë” koka,
ku më njeh dhe gur’ i thatë
ku kam pasurë shtëpinë,
ku kam njohur perëndinë,
stërgjyshët ku kanë qënë
dhe varret q’i kanë vënë,
ku jam rritur me thërrime
ku kam folur gjuhën time,
ku kam fis e ku kam farë,
ku kam qeshur, ku kam qarë,
ku rroj me gas e me shpres,
ku kam dëshirë të vdes.
Në latinsht,
fjala; ‘Le-lindje’ e shqipes, njehësohet me fjalën “genus” e cila ka
vlerën e një “Gjëje” të re, përsëritjeje rinisje, ashtu si ende në dialektin e
Devollit – Korçë ku në vend të fjalës “përsëri” përdorin fjalën e shqipes së
vjetër; “Gjene = Përsëri” njëjtë si në letraren e sotme shqipe; “gjen/de =
përsëri, përsëritje”
Ndërsa në
gjuhën angleze kemi fjalën; “birth = Le – lind, lindje” mos harojmë se kjo
fjalë e gjuhës angleze shqiptohet: Bërth (birthday) dita e “bërjes” ➣ born child (lindjes
ler, i rënë i bërë, (piell)
Tek gjuha
greke këte fjalë e gjejmë; tok/etó τοκετο, dhe “ana/tolí ανατολή –
lindje gjeografi) ” por edhe génnisi (γέννηση)
Një nga
mbretërit nga më të njohurit i shqiptarve ishte GENTI, ashtu dhe lulja me të
cilat shëronte plagët e rrënda ushtarëve të vet u quajt për nder të tij
Gentiana (Sanca) prej tw cilës sot prodhohet (apja) “barna” më e mira shwruese
“gentamicina”
Mili Butka
#Aleksander Hasanas*
Korçë më
14-9-2016
No comments:
Post a Comment