Etimologji mbi fjalën LËM/Ë,-I.

Lëmë, Lëmi - Etimologji

Kjo fjalë qëndron e lashtë e vjetër në shumë gjuhë ballkanase ILIRE dhe shumë gjuhëtarë nuk e di pse e trajtojnë etimologjinë e kësaj fjale, mbi bazën e veprimit të thyerjes, shirjes së drithrave aty.

I madhi Zef Krispi, këtë herë e përafërson këtë fjalë me dialektin shqiptaro-maqedonas dhe pikërisht me mujin “Gusht” i cili quhet “Loos” e pas kësaj aty i ndikuar gabon dhe e krahason me fjalën greke “Allonizo” (αλωνίζω) që do të thotë “shij” (Shij grurin, thekrin, elbin, etj)

Por jo; fjala greke, αλωνίζω, “allonizo” ka kuptimin e “tjetërsimit”  o Allos = tjetri ose; alios = ndryshe, pra fjala “allonizo” krejtësisht larg fjalës “Lëmë” e cila ashiqare flet shqip me gojën e saj: Lëmë = e lëmuar, (limit) vend i ulët, i drejtë, i sheshtë – lëmë.

Ashtu ‹‹pa dashje›› Gustav Majeri ofron fjalën LAMA-, e afërt thotë ai me sllavishten e vjetër kishtare LOMITI (llomiti), thyej, sërbisht LIJEMATI, rrah, godas, sllavishte e vjetër kishtare LOMЬ (llom).” (f.285)

Duke haruar kështu Gustav Majeri se kishtarja sllave është mjaft e re për tu krahasuar me gjuhën e lashtë parashqipe (pellazge), veç kësaj çlidhje ka fjala: Lëmë = Thyerje, rah, godas, etj???

Po ashtu ‹‹rastësisht›› Gustavi haron të thotë se në sllavishte gjejmë fjalën: S’llom, Sllomiti = kashtë, pra ajo që ngelet, lëmë në “Lëmë” pas shirjes se drithrave të ndryshme; lëmishte = kashtë,  është sllavishtja pra ajo që ka huazuar ketë fjalë të shqipes ashtu si shumë të tjera.

Në fjalorin e gjuhës shqipe gjejmë gjithashtu një sinonim:

"Llonxha" ashtu si Logu i burrave, Vendi a sheshi i fshatit, ku bëhej kuvendi i tij ose mblidhej pleqësia. Llonxha e fshatit. Rrapi i llonxhës. U mblodh llonxha. 

Ishin mbledhur në llonxhë. 

Në kuptimin e llonzhës – grumbull i një mase çfardo , tek gjuha shqipe sërish gjejmë një fjalë tipike shqiptare “lëmsh”

LËMSH m.

1.     Një sasi penjsh, të mbledhur si top; diçka e rrumbullakët si top a si gogël; rruzull. Lëmsh leshi (pambuku). E mblodhi turrën lëmsh. 

2.     astr., gjeogr. Trup qiellor i rrumbullakët, rruzull. Lëmshi tokësor (diellor). 
Lëmsh i zjarrtë. Lëmshi i Tokës (i Diellit, i Hënës). 

A nuk është “Lëmi” përveçse i sheshtë, i drejtë, i lëmuar, edhe i rrumbullakët  ashtu si – Yjet-La – trupat qiellorë, a nuk është druri i rumbullakë “D’ru” dhe jo ashtu pa kuptim në gjuhën Vllahe (armène) quhet: “Lemn-i”

Ja një tjetër shembull i qartë sigurisht prej gjuhës shqipe:

LËMAJË f. 

1.     Hark për të hedhur shigjeta. Ngreh (shkreh) lëmajën. Qëlloi me lëmajë. 

2. Pjesë e diçkaje, që është e përkulur si hark. Lëmaja e lahutës. 
3. arkit. Hark, qemer. Lëmaja e derës (e dritares). Lëmajat e urës.

Së fundi kemi akademikun tonë gjuhëtarin Eqrem Çabej i cili shkruan:

“Pas shtjellimit të Balmorit LAMA është në latinishten një fjalë ilire, sikundër shihet edhe nga përdorimi i saj te Ennius dhe te Horaci, që rrjedhin prej trevës mesapike.” (Vëll.I, f.318-319)

Ishulli i "Lemnos",(Greqi) aq shumë i njohur, është një ishull krejtësisht i sheshtë, i lemët, i rafshët, fushor, dhe quhet pikërisht "Lemnos" kjo e gjendur shkruar edhe në pllakat e Pylos, 1200 vjet pes. me të njëjtin emë "Lamniae" ashtu si ende nw dialektin e Geg të gjuhës shqipe ku Lëmi quhet "Lamni" dhe në gjuhën industriale teknike gjejmë "Laminat" prej druri - (dysheme) por edhe Lamë e hollë e sheshte prej hekuri etj dhe sigurisht fjalën shqipe "Llamarinë"

Mili Butka@GjuhaShqipe

#Aleksander Hasanas#