Fshati me "Kashtore" në Kaistoria (Kostur) - Etimologji.

Kastoria (Καστοριά)

Qyteti i Kastorias është i ndërtuar mbi qafën e një gadishulli të vogël që depërton në Liqenin e Orestias në lartësinë; 620 m. mbi nivelin e detit.

Sipas të dhënave historike Kastoria është i ndërtuar në shekullin e  5 BC larguar nga qyteti i lashtë "Keletron” historiani romak Livio ketë emërtim e barazon me emrin “liqen” (Cele/tron).

Në këtë vend ishin padyshim mbetjet e Keletrosë së lashtë që kishte pranuar pushtimin e Gotëve.

Në periudhën e hershme bizantine ishte praktikë e zakonshme braktisja e një qyteti të vjetër “romak” dhe zhvendosjen e saj në “Kala” apo vendndodhjen e fortifikuar të natyrshme për tu mbrojtur nga pushtuesit. 

Për emrin e Kostoriasë, ka shumë versione. Në gjuhën bullgare "Kastoria" do të thotë; “Kostur = Kështjellë”.

Por kjo teori bije poshtë, sepse emri Kastoria është i përmendur edhe para shfaqjes së sllavëve në Maqedoni [5].

Sot Kastoria është një qytet modern prej rreth 20.000 banorë me mbishkrime të panumërta; Cirilliko alfabet. 

Në tekstet e mëvonshme historike gjendendet e shkruar si qyteti "Kaistoria'', ndërsa historianët zyrtare bizantine dhe kronistët përmendin liqenin dhe qytetin vetëm nga shekulli i 11-të, si i Kosturit.

Në kullën e kështjellës bizantine të Kastoriasë, shumë afër murit dhe dy kullave, ngrihet një nga monumentet më të rëndësishme bizantine të “Maqedonisë”,  i sili quhet: “Koumpelidiki i Virgjëreshës” dhe pranohet se ky emer vjen nga fjala; “Button” (?) e që do thotë “Kube”

Kur niveli i liqenit filloi të bjerë, pjesë të rëndësishme i ndërtimeve tradicionale u shfaqën duke sjellë në sipërfaqe një zgjidhje parahistorike mbi këtë liqen.

Gërmimet e A. Keramopoulou u ndaluan në vitin 1940, por ata arriten të zbulojnë një numër të madh të mjeteve të gurit dhe copa qeramike. 

Fshati me Kashtore në Kastoria i vendosur në bregun jugor të liqenit u zbulua rastësisht në vitin 1932. Ky është vendbanimi i pari mbi liqeni i gërmuar në Greqi.

Shtëpitë e zbuluara kishin forma rrethore dhe drejtkëndëshe, të ndërtuara krejtësisht prej druri, kallamishte dhe balte mbi platforma druri grumbull të kryqëzuara.

Aty  u gjend gjithashtu edhe një pllakë druri shkruar me elemente lineare të inçizuara e cila daton rreth 5000 vjet para Krishtit dhe mund të jetë një formë e hershme e të shkruarit.

Këto zbulime në Dispilio janë të njohura si dëshmi të çmuara të jetës së organizuar në liqenin e Kastorias, duke transferuar njeriun modern 7000 vjet më parë, nëpër këto shtëpi tradicionale, në ose jashtë liqenit, njeriu neolitik kishte ndërtuar kulturën kryesisht të bazuar atë në baltë dhe dru si prurje nga pyjet fqinje për të pasur si pajisje armën e ushtës, sëpatës prej druri dhe hobe lëkurë me predha balte. 

Veç kësaj e kërkuara, domosdoshmeria ndjenja e fortë e mbijetesës, këta njerëz kanë përdorur gjithashtu brirë të kafshëve, si shata për lëvrim tokës, grepa bri dhe rrjeta të endura prej liri, anije të prodhuara nga trungjet e mëdha të pemëve, duke përdorur lëkurën e kafshëve të ngrohta për në dimër; krijuan kështu shata edhe nga eshtra të forta lope dhe vargjet prodhuara për harqet nga zorrët prej derri.

Shkencëtarët e kualifikuar të Universitetit Aristotel të Selanikut arritën të rindërtonin një kopje të fshatit neolitik duke udhëtuarë si vizitor prapa në kohë dhe përjetimin kështu me të gjitha referencat historike.

Tashmë një pyetje të vetme:

Kur "kalatë" apo "kështjellat" nuk kishin lindur ende dhe ky vend quhej “Kaistoria”, ky vend banim i hershëm  krejt i ndërtuar prej druri, kalamishte kashte dhe prej balte, kur dhe veglat e punës apo armët e luftës gjithashtu ishin akoma prej druri, koske, dhe topa prej balteje a mundej të quhej; “Kaistoria = Kostur = Kështjellë” apo u quajt ashtu thjeshtë si ende në gjuhën shqipe ku Barakat prej druri mbuluar me kallamishte apo; “Kashte quhen – Kashtore – Kaistoria”  ...

Kastorianët - ky popull i veçantë së pari dallohen shumë mikpritës për vizitorët dhe shumë konkurrues me njëri-tjetrin, veti kjo e besnikut mikpritës – shqiptar!

Nga; Milibutka@Gjuha shqipe
-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ref;

1- Wikipedia -greke

@ - N. Moutsopoulos Kastoria. Historia - Monuments - Folklore, që nga themelimi deri në shekullin e 10-të, Fakulteti Scientific Yearbook nga 1973 në 1974, Thes / ki, p 413..

Postuar nga billkos në 1:16