Wednesday, January 30, 2013

Dr. Konstantin Gjoka

A egziston problemi Vorio-Epiri dhe vete Epiri ?

Qe te permendesh gjysmen duhet pa tjeter te egzistoje edhe gjysma tjeter. Notio Epiri nuk ka, as si term as si problem, pandaj edhe Vorio Epiri nuk duhet te kete. Nqse ka, duket se eshte dicka formale ose jo serioze. Udheheqesit e te gjitha qeverive te Athines ceshtjen e Epirit nuk e kane pase ne axhenten e tyre asnjehere.

Revolucioni i 1821 megjithese u krye nga epiriotet, nuk e cliroi Epirin nga Turqia. Epiri i viteve 1800 dominohej nga elementi shqip-foles, me Ali Pashen ne Janine, djemte e tij ne Rumeli e More ( Peloponez ) dhe vete fshataresine nga Selaniku, Trikala, Sul e Parge.

Me 1878 ku te gjitha rajonet kristiane te Ballkanit me vendimin e Konferences se Shen Stefanit dhe me von te Berlinit, ju njoh e drejta per autonomi ose pavaresi, (duke perfshire edhe Himaren megithese kjo e kishte autonomine qe me 1492 ), Epiri me popullsi dermuese myslimane shqip-foles, nuk perfitoi asgje.

Deri me 1912, bijte me te shquar te Vilajetit te Janines, si Mitat Frasheri etj ( sipas Enciklopedise Greke, shiko herojte bij te Janines ) e kishin me dyshim ne se ky Vilajet dmth Notio Epiri, do te behej greke apo jo. Kjo u vendos ne favor te Greqise ne fillim te 1913, sepse te gjithe shqip-folesit nuk donin as Himaren e pavarur, as Epirin e Pavarur, per kerkonin nje autonomi te cunguar nen Turqine. Pra donin forcimin e pushtetit turk, dhe jo deshiren e popullsise kristiane per pavaresi te plote.

Me 1911-1912 dhe vazhdimisht deri me 1919-1920, qeveria Greke nga e lekundur per te kerkuar dhe ndihmuar ceshtjen e Epirit, nen presionin e Fuqive te Medha e injoroi fare Epirin, per te mos thene e tradhetoi. Themi e tradhetoi duke presupozuar se kjo ishte ceshtje greke. Por nuk duhet thene e tradhetoi, sepse asnjehere nga Mbreti ose Kryeministiri ne Athine, nuk ka qene problem bashkimi i Epirit me Greqine, si per mijera vjet me rradhe edhe gjate kesaj kohe. ( qe nga kohe e Aleksandrit te Madh, shek III para Krishtit ).

Sipas dokumentave kemi gjendjen e me poshtme:

- Epiri u nda nga pashkathtesia e burrave politike dhe dipomateve Greke qe u mungon politika largpamese ( Vasilios Kyranis, Vorio Epiri nder shekuj,  Harvard University, Bosto, Janar 1989, faqe 6 )

- Ne pergjithesi popullsia shqip-folese u be aleat dhe vegel e Turqise, per te kryer mizori, si islamizmi me force, plackitje, djegje, tortua. Shume katunde e qytete te vogla u shkretuan nga banda bashibozuke ndose vendase, shqiptare myslimane (f. 9, po aty )

Kur Spiro Milua ne Tetor 1912 i kerkoi qeverise greke anije per te zbarkuar nga Korfusi ne Himare, qeveria greke nuk e ndihmoi, vecse shoket. Ne Delvine me 1914 Spiromilua per njohjen e Himares si krahune autonome brenda Epirit, u injorua nga qeveria Greke.

Me 1919 ne Konferencen e Parisit, Venizellos nuk ishte per Epirin, por e shkembeu ate me problemin e Mikrazise ( shiko Himara 100 vjet me pare, nga Eleonora e Konstantini ).

Me 31 Janar 1914 Greqia e ambadonoi Epirin per te marre nga Fuqite e Medha ishujt e Egjeut Lindor.

17 Shkurt 1914 shpallet Autonomia e Epirit me qender ne Gjirokaster. Me 17 Maj Protokolli i Korfusit e legalizon kete Autonomi. Por vete shteti Grek cfare beri per ta ndihmuar qe kjo autonomi te kishte jete te gjate ? asgje. Preferuan te marin greket nga Azia e Vogel ne shkembim te hareses se Epirit ( Braktisjes ).

Mbas 27 Janarit 1925 qe Epiri u be de fakto Shqiperi, Greqia ndihmoi duke zhvilluar gjyqin e Hages per te drejten e gjuhes greke, te cilen e fituan, te vetmen gje. Gjate luftes Italo-Greke, asnje komunikate nuk permendi emrin Epir, Vorio Epir, malet e Epirit, por vetem Shqiperi, malet e Shqiperise. Kryeministri Joanis Metaksas ne nje komunikate drejtuar drejtoreve dhe kryeredakoreve te shtypit te Athines, me 30 Tetor 1940, nuk permendi asnjehere Vorio Epiri.

Me 22 nentor 1940 me ngritjen e flamurit te fitores ndaj Italise ne Korce, Metaksa tha ne radio : “Po luftojme jo vetem per egzistencen tone por edhe per ate te popujve te tjere te Ballkanit, si edhe per clirimin e Shqiperise,” kjo eshte degadenca e udheheqeve greke ( f. 19, libri i Vasilios ), apo ata e dini mire se historikisht Epiri s’ka qene asnjehere me Greqine.

Me 14 Dhjetor 1942 Byroja Politike e Parties Komuniste Greke mori vendimin : “N.q.s. do te sulmohet Shqiperia ( per clirimin e Vorio-Epirit) ne nuk do te jemi dakort, por as do te kundershtojme.” Me ndrhyrjen e Enverit tek Stalini,  Sekretari i Pergjithshem i Partise Komuniste Greke, Nikos Zaharriadhis, beri revizionim te vendimit. “Shohim se ne momente kritike i mungonte ( i mungon dhe sot Kombit Grek ) udheheqja politike sepse eshte organ i verber i ndonje fuqie te madhe.” ( f. 22, tek leksioni i Harvard University)

Me 30 Gusht 1946 delegacioni Grek, me ne krye Kryeminstrin Konstandinos Caldharis, ngriti ne Konferencen e Parist ceshtjen e Vorio-Epirit. Molotovi reagoi, dhe qeveria greke qe ishte krejtesisht e pa pregatitur dhe e pa afte per nje mision te tille, hoqi kerkesen nga rendi i dites, per hir te Dhodhekanezit. Pra kemi diplomate te pa shkathet ( apo kerkonin dicka qe e dinin se nuk ju takon? ), i humben te gjitha betejat ne tavolinat e negociatave. Qe nga kjo date, nuk eshte kujtuar me Vorio-Epiri.

Me 27 Shkurt epirioti Evangjelos u be minister i Jashtem i Greqise dhe nuk e permendi asnjehere ceshtjen e Vorio-Epirit, megithese votat i kishte fituar per kete premtim. Me 1960 Hrushovi mesoi per Vorio-Epirin gjete vizites ne Shqoperi dhe i premtoi Sofokli Venizellos se do pranoje autonomine e Vorio-Epirit por le ta beje propozimin ne Konferencen e Bukureshtit, propozim qe nuk u be nga Greqia, ( gjojha e papregatitur ).

 Me  1967 Jorgo Papadhopulli duke injoruar Vorio-Epirin lidhi maredhenie diplomatike me Shqiperine, neneshkruar nga Dhimitrios Bicios.

Me 23 Shtator 1975 u urdhrua me vendim nr 533, gjendja civile ne Shqiperi, qe te mos pranoje te regjistroje femijet me emra greke (fetare ). Athina as qe nuk u ndie per gjithe kohen.

Me 1979 delegacioni Amerikan ne Gjeneve preku ceshtjen e Vorio-Epirit. Gazeta e Athines “Akropolis,” ne vend qe te ishte dakort, e quajti “ Nderhyrje te hapur ne maredheniet Greko-Shqiptare.” Kyeminister ishte Konstantin Karamanlisi qe asnjehere nuk e ka zene ne goje emrin e Vorio-Epirit.

Me 12 Gusht revista e Athines “Anti,” nxori nje deklarate te Ministrit te Jashtem Evangjelos Averof ku shkruante ne dokument sekret : “Nje bashkepunim te sinqerte me Shqiperine do te na ndihmonte ne permiresimin e pozites sone dhe eshte e domosdoshme te heqim dore ne menyre te sinqerte dhe te perpiket, qysh tani nga cdo rivendikim mbi Vorio-Epirin. Me kushtin e mesiperm duke hequr dore nga ky pretendim do te duhet te jemi krejtesisht te vendosur mbi te dhe te mos pranojme Vorio-Epirin edhe sikur ajo do te cenohej nga aleatet tane te medhenj.”

Vasilios Kyranis ne leksionin e mbajtur ne Harvard University 11 janar 1981, thekson : “Ja pra degjenerimi kombetar i Greqise. U braktis Vori-Epiri me 1914. Greqia ne Vorio-Epirioteve na ka mohuar, na ka perbuze, na ka mashtruar, na ka poshteruar.”

Zera si te Mitropolitit te Konices, te organizatave MAVI etj, te Xrisi Avgise sot, nuk ngrene peshe ne politiken, ne vijen e Qeverise Greke te percaktuar qe me 1912, 1914, e deri me sot. Per Qeverine Greke ky term ose ky problem nuk egziston. Kush eshte ne pushtet eshte vegel e te medhejve, qe nuk duan probleme. Kush ngre probleme, po per kete arsye nuk ka per te ardhe ne pushtet asnjehere.

Ne Shqiperi historia dhe librat thone se Pirrua ka qene Mbreti i pare i Epirit dhe Skenderbeu Mbreti i fundit i Epirit. Por Epiri nuk permendet asnjehere, as ne tekste shkollore, as ne literature e as nga media, mbahet heshtje, dmth Epiri apo Epiri i Jugut nuk egziston as si term, as si problem.

Problemi i Epirit mund te zgjidhet vetem nen nje shtet Federal, atehere mund te krijohet krahine me ligje te vecanta, pavaresisht se me ke do te jete.

Posted by Stavros Markos at 1:21 PM 

http://himaracommunity.blogspot.al/2013/01/